Çarşamba günkü yazıda bir miktar değindim. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile parlamenter sistem arasında ekonominin geleceğini etkileyecek çok önemli farklar var. Bugün de birkaç başlıkta iki sistemin artılarını ve eksilerini ele alacağım.
Buyrun başlayalım...
PARLAMENTER SİSTEM: Bu sistem muhalefetin savunduğu gibi hesap verme sorumluluğunu sağlayan yegane sistem değil aslında. Hatta tam tersi bir durum var. Çünkü, Türkiye'de yasama, yürütme ve yargı işlevleri arasında açık bir şekilde görev ve sorumluluk dağılımı yok. Soruyorum size? Vatandaş olarak kamunun başarılı olup olmadığını tespit edebiliyor musunuz? Etseniz dahi sorumlu kim?
Cumhurbaşkanı mı, hükümet mi, Meclis mi, bürokrat mı? Daha da ötesini hayal edin. Tek başına iktidar değil de koalisyon olsa... O zaman durum iyice kabus. "Bunu yapan acaba hangi partiydi" diye düşün dur.
YENİ SİSTEM: Yürütme tek elde toplanacağına ve benim oyumla işbaşına gelecek bir başkan olacağına göre, vatandaş olarak kimin kapısına dayanacağımı bilirim. İşler iyi gitmediğinde hesabını başkana ve hükümetine sorarım.
"Ben yapmadım, o yaptı" deme şansı da yok. Yani öyle dedikleri gibi yeni sistemle sorumluluktan kaçma durumu filan olamaz. İcraatını beğenmediğinde bir daha oy vermezsin, olur biter.
PARLAMENTER SİSTEM: Ekonomide dağınık bir yapı vardır. Başbakan, başbakan yardımcıları, ekonomi bakanları, özerk kurumlar, bürokrasi vs... İşbirliği yapılması gereken meselelerde klasik dirençler su yüzüne çıkar. Sonuçta karar alma mekanizması hızlı bir şekilde işlemez.
YENİ SİSTEM: Ekonomide çok başlılık ortadan kalkar. Siyasi güç temerküzü tek bir yerdedir. Ülkedeki tek başlılık kamu yönetimine de sirayet edeceği için o kurumdan farklı, bu kuruluştan değişik fikir çıkmaz. Ülkenin büyüme ve kalkınma potansiyeline kafa yorulup hızlı karar alınır.
PARLAMENTER SİSTEM: Merkezi hükümet ve yerel yönetimlerde kamu harcamaları daha yüksektir. Bu da mali disiplini bozup, bütçe açığı yaratacağı için cebimizden çıkan verginin artması anlamına gelir. Hükümetlerin popülist politikaları bumerang gibi gelir vatandaşı vurur. Hele bir de erken seçim ihtimalleri...
Kamu maliyesinin sürekli denge problemi yaşaması anlamına gelir. Politikacının derdi tekrar seçilmek olduğu için seçmenin bütçe açısından en olmayacak isteklerine cevap vermek zorunda kalır.
YENİ SİSTEM: Büyük ve hantal bir devlet yapısı olmayacağı, popülist politikalar ve yüksek kamu harcamaları yaşanmayacağı için Maliye'nin vatandaşın cebine elini atması daha zor olur.
Neyse... Lafı uzatmaya gerek yok. Referandumda geri sayım başladı. Vatandaş sandık başında doğru kararı verecektir.