Bugün iki ayrı toplantıda 'Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu' konuşması yapacağım. Bunlardan biri 3. Ulusal Psikofarmakoloji Kongresi, diğeri ise Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Enstitüsü. Oralarda konuşacaklarımızı sizinle de paylaşmak istedim. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavi edilmezse neler olur? Özellikle gençlerin sıklıkla şiddetle, kavgayla, cinayetle, madde kullanımıyla anıldığı bu günlerde olabilecekleri bilmek önem kazanıyor. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ve gençlerde sigara kullanımı, diğerlerine göre neredeyse iki kat fazladır. Oysa tedavi edildiğinde bu risk azalmaktadır. Benzer şekilde uyuşturucu madde ve alkol kullanımı da dikkat eksikliği olanlarda çok daha fazladır. Tedavi edilmeyen dikkat eksikliği olan çocuklarda ergenlik döneminde davranım bozukluğu oluşması ve birlikte görülmesi de diğer çocuklara göre daha sık rastlanır. Davranım bozukluğu saldırganlık, yalan söyleme, başkalarına bilerek zarar verme, öfkesini kontrol edememe, okuldan kaçma, hırsızlık yapma gibi bulgular gösterir. Davranım bozukluğu olduğu zaman sigara ve madde kullanımı riski iki kez daha artmaktadır. Gençlerin okuldan uzaklaşmaları, yasal sorunlar nedeni ile başlarının derde girmesi gibi sonuçlara neden olmaktadır. Tedavi edilmeyen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan gençler, sık trafik kazalarına karışmaktadır. Dikkatleri dağınık, aynı zamanda radyo ile ilgilenmek, telefonla konuşmak gibi aktiviteleri yapmaya çalışan gençler kaza yapmakta, hem kendi hem de başkalarının yaşamını tehlikeye atmaktadırlar.
ERİŞKİN DÖNEMDE UZAR
Bu rahatsızlık, erişkin dönemde uzayan bir sorundur. Erişkin dönemde aşırı hareketlilik azaldığı için insanlar sorunların bittiğini düşünebilmektedirler. Oysa eşyalarını sık unutmak, zamanı planlayamamak gibi günlük yaşamı etkileyen sorunların yanı sıra başka sorunlar da devam eder. İlişkilerde bozukluk, iş yerinde sorunlar, benlik saygısında azalma, kazalar bunların arasındadır. Dikkatini sürdürmede güçlük, toplantıları izleme, okumayazma konusunda sorunlar yaratır. Yavaşlık, yetersizlik üretimde azalmaya neden olur. Sırada beklemede zorluk, aşırı hızlı otomobil kullanma, engellenmeye tahammülsüzlük, aşırı konuşma, başkalarının sözünü kesme, uygunsuz yorumlar yapmak yaşamı zorlaştırır.
TEDAVİ EDİLİR
Bu kadar önemli ve olumsuz sonuçlara neden olabilen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, uzman bir hekim tarafından yapılan değerlendirme ve bazı testlerle kolayca tanınabilen bir sorundur. Tanısı hekim tarafından konulduktan sonra, yine hekim tarafından tedavi edilir. Tedavisinde ilaç kullanımıyla birlikte, sorun hakkında bilgilenmek (hem sorunu olan kişinin hem de ailesinin), eksikleri için verilen öneri ve yönergeleri uygulamaktır. Bunun dışında söylenen yöntemlerin bir kısmının etkinliği bilimsel olarak ispatlanmamıştır. Bir kısmının ise etkin olmadığı gösterilmiştir (diyet, dikkat çalışmaları, biofeedback vb). Tanı konulabilen ve tedavi edilebilen bir sorun nedeni ile çocuğun ergenlik ile erişkinlik döneminde ciddi bedensel, ruhsal ve sosyal sorunlar yaşamasını kimse istemez. Özellikle davranım bozukluğu ve madde kullanımı gibi sorunların tedavisinin zorluğu düşünüldüğünde, en doğrusu sorun büyümeden tedbir almaktır.
