Dün bu köşede, birçok kez olduğu gibi, İzmir'in EXPO 2020 adaylığıyla ilgili bir yazı kaleme almıştık. Bu yazılarla amacımız, dünyada olimpiyatlardan sonra en büyük organizasyon olan, "Fikir ve yaratıcılık olimpiyatları" diye değerlendirilen; ilk kez 1851'de Londra'da düzenlenen EXPO'larla ilgili, İzmir ve Ege Bölgesi'nde farkındalık yaratmak. 2013 yılının sonunda, İzmir'in EXPO 2020'yi kazanıp kazanmayacağına, Paris'te yapılan bir oylama ile karar verilecek. Dün, İtalya'nın eski Başbakanı Romano Prodi'nin uyarılarını yansıtmış, hazırlıkların yoğunlaşmasının önemine değinmiştik.
Bu uyarıların yanı sıra, sunulacak 'adaylık dosyası' da, delegelerin verecekleri oylar üzerinde etki yaratacak. Dileğimiz, "Herkes İçin Sağlık" teması ile EXPO 2020'ye kapılarını açmaya hazırlanan İzmir'in, bu yarışı mutlaka birincilikle bitirmesi.
KARINCA KARARINCA
Bu nedenle bu ve benzeri yazılar aracılığıyla, sadece sürece omuz verme gayreti gösteriyoruz. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi'nin, "EXPO'nun düzenlendiği kentlere ne kattığını" yerinde görüp incelemeye yönelik, İspanya'ya organize ettiği geziye, bu nedenle katıldık. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Hilmi Uğurtaş, Yönetim Kurulu Üyesi Atilla Baysak, yönetim ekibinden Hüseyin Doğan; değerli meslektaşlarımız Şebnem Bursalı (Yeni Asır), Deniz Sipahi (Hürriyet), Osman Gencer (Haber Türk), Hamdi Türkmen (Milliyet), Bülent Zarif (Doğan Yayıncılık, Posta), Nedim Atilla'nın (Akşam) katıldıkları gezide, önce Barselona, ardından Sevilla'da, EXPO alanlarıyla ilgili gözlemlerde bulunduk. Elbette izlenimlerimizin bir bölümünü, yerimiz yettiğince aktaracağız. Barselona'ya beşinci gidişim. Dünyada hayranlık duyduğum özel şehirlerden.
ROMANTİZMDEN GERÇEĞE
Gaudi gibi bir dehanın katkısıyla şekillenen görselliği, her yana eşit yansıyan kent estetiği, özel mutfağı, kültürü, denizi, kıyıları, tüm mimari eserleri, tarihsel mirası, müzeleri, birbirinden farklı çok özelliğiyle; insanı kucaklayan, sevgiyle sarıp sarmalayan, sıcacık bir şehir Barselona.
Bu romantik şehre, ilk kez farklı bir gözle, yani kente damgasını vuran EXPO alanları açısından bakacağım. Zaten daha önce gezdiğim çok sayıda noktanın, EXPO'lar ile ilişkisini görünce, şaşırdığımı yazmalıyım. Gezimize rehberlik eden değerli dost, gazeteci, yazar kimliğiyle olduğu kadar; bir gezgin, rehber, gurme gibi çok sayıda alandaki renkli yeteneğini, imrenilecek kadar birbiri ile bütünlemeyi başaran sevgili Nedim Atilla.
Barselona, Nedim Atilla'nın anlatımıyla, asırlar boyunca dairesel bir genişleme göstermiş. Şehir, modernist mimariden çok etkilenmiş. Nedim Atilla, bunda Barselona'da iki kez EXPO düzenlenmesinin rolü olduğunu söylüyor... Barselona'da çok eser vermiş büyük mimar Antoni Gaudi'nin izlerini, şehrin her noktasında görüyorsunuz. Şehirde günümüzden daha küçük çaplı sayılabilecek ilk evrensel EXPO sergisi, 20 Mayıs 1888'de gerçekleştirilmiş. Düşünün, o tarihte bile İspanya'nın her köşesinden ve farklı ülkelerden gelen 2 milyon kişi ziyaret etmiş şehri.
O yıllar, Gaudi'nin Barselona'daki çıraklık yılları sayılıyor.
Genç mimar Gaudi, o yıllarda şekillenen çok sayıda projede görev almış.
O yıllardan günümüze ulaşan EXPO bilgileri, organizasyonun 115 dönümlük arazide gerçekleştiğini, 1.5 milyar dolara mal olduğunu gösteriyor.
EXPO o koşullarda bile, döneme göre yüksek sayılabilecek bu maliyete karşın, zarar etmemiş.
Avusturya Macaristan İmparatoriçesi Maria Christina tarafından açılan 1888 EXPO'suna, 27 ülke katılmış. Katılanlar arasında Avrupa ülkeleri var. Çin, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri de katılımcılar içinde.
EXPO sırasında ünlü müzisyen Isaac Albeniz, Katalan halk müziklerinden hareketle 20 konser vermiş. Nedim Atilla'dan, Asturias, Granada, Sevilla, Cadiz, Cordoba, Catalu isimli gitar ve piyano konçertolarının, bu dönemin eserleri olduğunu öğreniyoruz. EXPO'nun düzenlendiği 115 dönümlük arazi içinde ise ana alanı Parc de la Ciutadella oluşturuyor. Bu parkta şu anda, o dönem inşa edilen yapıların bir bölümü müze olarak hizmet verirken, bir bölümü de Katalonya Parlamentosu'na ait. Etkileyici bir göl, Josep Fontser tarafından tasarlanan dikkate değer büyüklükte bir çeşme ve simge olarak bir anıtsal kapı bulunuyor. Egeli Sabah'ın birinci sayfasında fotoğrafını göreceğiniz anıtsal kapının yapımında, öğrenci Antoni Gaudi de bulunmuş. Gerçekten etkileyici bir kapı.
TARİHİ KAPI TANIĞIMIZ
Dünyanın bütün EXPO organizasyonlarında, bu ve benzeri eserler bulunuyor.
Mimarlığını Josep Vilaseca'nın yaptığı "Katalonya Zafer Takı" adını taşıyan bu anıtsal kapı, 1888 EXPO'sundan kalan en dikkat çeken güzelliklerden biri. Kırmızımsı tuğlalardan inşa edilmiş. Takın üzerinde ise "les Nacions Barcelona (Barselona Ulusları Karşılıyor)" yazıyor.
Bu etkileyici eserin altında, hep birlikte bir fotoğraf çektirip, kişisel tarihimize sevimli bir not düşüyoruz. İzmir'de yapılmasını dilediğimiz 2020 EXPO'sunu ve benzeri eserleri hayal ediyoruz. 1888 EXPO'sundan Barselona'ya bu alanda hatıra kalan bir de hayvanat bahçesi var. Dünyanın ilk büyük hayvanat bahçesi burada kurulmuş, ama artık hayvanseverler bahçenin bu noktadan daha rahat bir alana taşınmasını istiyor. Bu konu tartışılır durumda.
İZMİR'İN HEYECANI
Bir yandan gezimizi sürdürürken, İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Hilmi Uğurtaş ile de sohbet ediyoruz. Barselona'ya 124 yıl öncesinden kalan EXPO değerlerini gördükçe, "EXPO'ların şehirlerin sadece bugünleri için değil, gelecekleri için de çok önemli organizasyonlar olduğunu iyi anlıyoruz" diyor Hilmi Uğurtaş.
Barselona'da Türkiye Başkonsolosu Haldun Koç ve Ticaret Ataşesi Bekir Aslaner ile de görüşüyoruz. Türkiye'den giden tüm gruplara, çok yakın, sıcak bir ilgi gösteriyorlar.
Onlar da İzmir'in 2020 EXPO'su için yapılan faaliyetleri yakından izlediklerini belirtiyor. İzmir'in heyecanı, uzaklardaki iki diplomata da ulaşmış durumda.
HEDEF NOKTALAR
Hilmi Uğurtaş ile sohbetimiz sürüyor. Doğru tespitleri var. Uğurtaş, EXPO ile pek çok ülkenin, kültürel, sanatsal, ekonomik varlıklarını sergileme başarısını yakalayan şehirlerin, günümüz global dünyasında rekabetin kuvvetli yaşandığı ortamda, hep önde koştuklarını vurguluyor. İşte Barselona, bunun en somut örneği aslında. Başkan Uğurtaş'ın deyişiyle; "Tanınan, beğenilen şehirler, dünya pazarlarında hedef noktalar haline geliyor. Bir odaklanma yaşanıyor, yeni fırsatlar çıkıyor."
Yerinde bir bakış açısı; bu fırsatlar, bu odaklanma, aslında bu şehirleri, sosyolog Giddens'in yaklaşımıyla, küresel bir ağa bağlıyor ve onlar küresel şehirler haline geliyorlar.
"İzlenimlerimiz EXPO'nun İzmirimiz için ne denli gerekli ve önemli bir proje olduğunu bize gösteriyor" diyor Uğurtaş...
Evet öyle gerçekten... Hem EXPO 2020'yi kazanma arzusunda İzmir, hem bu EXPO'yu düzenleyebilecek evrensel koşullara ulaşma derdinde...
YARIN: 1929'DA NE OLDU?
