Çin'in çığır açan yapay zekâ (AI) girişimi DeepSeek sadece büyük AI modellerinin manzarasını kökten değiştirmekle kalmayacak; ekonomik, teknolojik ve jeopolitik küresel güç haritalarında da derin sarsıntılara yol açacak gibi görünüyor.
Bu teknolojik sıçrama her şeyden önce Çin için stratejik bir zafer anlamına gelirken Donald Trump'ın "Önce Amerika" doktrini için ise büyük bir handikaba işaret ediyor. Hâliyle Trump'ın elinde dünyaya karşı "Demokles'in kılıcı" olarak salladığı gümrük tarifeleri ve ticari yaptırımların başarısızlığa mahkûm silahlar olduğunu gösteriyor.
Küresel borsaları sarsan DeepSeek modeli, üst düzey büyük dil modellerinin maliyetine dair Batı'daki balonları da birer birer patlattı.
Dolayısıyla Çin'in piyasaya sürdüğü devrim niteliğindeki akıllı zekâ modeli, artık ABD'nin ücretli abonelik gerektiren OpenAI'nin ChatGPT'si, Google'ın Gemini'si ve Anthropic'in Claude'u gibi daha pahalı ve kapalı modellerinden 10 kat daha düşük bir maliyete sahip.

***

Zira Batılı şirketler daha güçlü modeller oluşturmak için yatırdıkları büyük meblağlarla da manşetlere çıkıyordu. Düşük maliyetiyle öne çıkan DeepSeek, büyük AI oyuncularının milyarlarca dolarlık yatırımlarına gölge düşürdü.
Bu atılımla birçok Batılı analizcinin Çin'in yapay zekâ alanında ABD'nin gerisinde olduğu yönündeki propagandaları da yıkıldı. Ancak DeepSeek en büyük ezber bozmayı küresel piyasaları sarsarak yaptı. Çünkü gümrük vergilerinin ekonomik hâkimiyet aracı olarak etkinliğine ilişkin varsayımların tamamı çöktü.
Çin'in bu teknolojik hamlesi, ABD için kritik bir zorluğun daha altını çiziyor: Tarifeler ve çip yasağı gibi diğer ekonomik kısıtlamalar artık Çin gibi teknolojik rakipleri kontrol altına almaya ve geride bırakmaya yetmeyecek.
Yıllardır tarifeler, ABD'nin Çin'in yükselişini dizginleme, kilit teknoloji ve diğer endüstrilerdeki hâkimiyetini koruma çabalarının temel taşıydı. Bu strateji DeepSeek devrimiyle tarihe karışıyor.

***

DeepSeek'in üstelik uygulama indirme listelerinde zirveye fırlaması yapay zekâ yarışında Amerika'nın Çin'e karşı iddia edilen büyük liderliğini de sorgulattı.
Bu başarı temelde ise daha geniş bir eğilimi simgeliyor. ABD'nin tarihsel açıdan yeni ve ileri teknolojilerin lideri olma konumu artık Çin'in yapay zekâ ve yarı iletkenlerdeki hızlı ilerlemesi karşısında tekliyor. Hâliyle teknolojideki güç dengesi/zliği köklü bir revizyona uğrayacak.
Geldiğimiz aşamada ABD'nin gelişmiş çiplere erişimini kısıtlayarak Çin'in teknolojik ilerlemesini yavaşlatma stratejisinin işe yaramadığını görüyoruz. Zira yaptırımlar Pekin'in kendi kendine yeterliliğini ikiye katlamaya teşvik etti ve Amerika'nın küresel tedarik zincirleri üzerindeki kontrolünü ise temelden sarsacak yenilikleri hızlandırdı.
Tarifeler ve diğer ekonomik araçlar tarafından dayatılan stratejileri akamete uğratan DeepSeek her açıdan ABD'nin teknolojideki Berlin Duvarı'nın yıkılışını sembolize ediyor.
Ve 1989'da Berlin Duvarı'nın çöküşü jeopolitik dünyada hangi sarsıntılara yol açtıysa DeepSeek'in yıktığı ABD duvarı da teknoloji ve ekonomi dünyasındaki bütün aksiyomları altüst edecektir.