Ford Otosan bayilerinin Roma'ya yaptıkları ve satıştaki başarılarının ödülü olan gezinin, bir otobüs kazası sonunda 12 ölümle noktalanmasının Koç Grubu için ne kadar acı bir olay olduğunu tahmin etmek zor değil.
Hayatlarını kaybedenler için aileleri, yakınları ve çalışanları ne kadar üzülüyorsa, Koç ailesi de o ölçüde üzgündür. Çünkü "Bayi" demek, üretilen mala talep yaratılması, ülke sathında insanların şirkete karşı duygularının merkeze iletilmesi, başarının ve kazancın geniş bir kitleyle paylaşılması anlamına da gelir.
"Bayi" sadece Koç'ların değil, tüm mal ve hizmet üreten şirketlerin, duyu organlarıdır, dünyaya ve ülkeye açılan gözleri, kulaklarıdır.
Türkiye benzeri ülkelerde ise, gecikmeli oluşan sermaye kesiminin, merkezden çevreye yayılmasıdır bayilikler.
Ben "Bayi" nin ne anlama geldiğini, rahmetli Vehbi Koç'la yaptığımız sohbetlerde derinine anlamıştım. Vehbi Koç, "Hatıralarım, Görüşlerim, Öğütlerim" kitabında da bayileri için şunları yazar:
- Bizim memleketin her tarafına yayılmış geniş bir bayi teşkilatımız vardır. Onlarla muntazam toplantılar yaparız, fikir ve görüş alışverişinde bulunuruz. Ben sık sık onları kendi muhitlerinde, kendi iş ve yaşayış şartları içinde görmeye gitmişimdir. Bu sayede memleketin her köşesi hakkında bir kanaat sahibi olabildim.
Gerçekten de Vehbi Koç'la yaptığımız seyahatlerde, onun gidilen ildeki Koç bayileri ile mutlaka görüştüğüne tanık oldum. Aynı şekilde Koç şirketlerinin bayi toplantılarına katılmayı, yaşamının son günlerine kadar hiç ihmal etmedi Koç. Onlardan gelen eleştirileri, önerileri de hep önemsedi.
Yine kitabından bir alıntı yapayım:
- Notlarımın arasında bizim bayilerden birinin 1985 yeni yıl hediyesi olarak müşterilerine dağıttığı, bir diploma gibi özenle basılmış "On Öğüt" ü bulunca, halkın bir taraftan çalışırken, öbür taraftan kendi yaşayış felsefesini ürettiğini düşündüm. Gaziantep'te Özsaray firmasının sahipleri Mustafa Küllük ve Mehmet Günenç'in "On Öğüt" ünü kitabıma alayım dedim. Gaziantepli bayimizin öğütleri şunlar:
1- Çalışmak için zaman ayır: Bu muvaffakiyetin bedelidir.
2- Düşünmek için zaman ayır: Bu kudret ve kuvvetin menbaıdır.
3- Eğlenmek için zaman ayır: Bu genç kalmanın sırrıdır.
4- Okumak için zaman ayır: Bu bilginin temelidir.
5- İbadet için zaman ayır: Bu bilginin temelidir.
6- Başkalarına yardım ve arkadaşlardan hoşlanmak için zaman ayır: Bu saadetin menbaıdır.
7- Sevmek için zaman ayır: Bu hayatın kutsallıklarından biridir.
8- Hayal için zaman ayır: Bu ruhu yıldızlara eriştirir.
9- Gülmek için zaman ayır: Bu hayatın yükünü hafifleten bir boşanıştır.
10- Plan için zaman ayır: Bu ilk dokuz şeyi yapabilmek için lüzumlu zamana sahip olmanın sırrıdır.
Evet.. Roma'ya giden 350 kişilik Ford Otosan bayileri ve aileleri grubundan 12 kişinin hayatlarını kaybetmeleri, bana "Bayilik" kavramının anlamını yine hatırlattı. Onlar Türk kalkınmasının, sermaye birikiminin, rekabet dünyamızın, kalitenin, müşteri ile temasın, pazar ile üretim arasındaki interaktif ilişkilerin uç beyleridir. Onlar başarılı olmadıkları zaman, merkezdeki büyük şirketler var olamaz.
