Soru: Fatih Sultan Mehmet'in gemileri karadan yürüterek Haliç'e indirmesi, İstanbul'un 562 yıl önce fethedilmesinde kritik bir rol oynamış mıdır?
Bir kere şunu belirtelim: Olayın geneline baktığımızda, görkemli bir operasyonla karşı karşıyayız.
Ancak Türkler gerçeği sevmez.
Önemsediği hadiselerin alabildiğine abartılmasını arzular. Olup biteni öğrenmek yerine, olayın dev aynasındaki yansımasını izlemeyi tercih eder.
Bizim işimiz ise gerçeklerle. Yani olayların mitlerden, halk hikâyelerinden, siyasi-ideolojik abartma ve uydurmalardan sıyrılmış haliyle...
O halde gelin, Mesut Uyar ile Edward Erickson'un kaleme aldığı, tuğladan büyük Osmanlı Askeri Tarihi'ne göz atalım. (İş Bankası) Haliç'in girişinde, bugünkü Galata Köprüsü'ne paralel çekilmiş, gemilerin girişini engelleyen bir zincir vardı. En zayıf halkası iki santimi dahi bulmayan bu zincir aşılamayınca, Sultan bilinen ama o şartlarda cüretkârca olan bir planı uygulamaya koydu:
"Tek bir gece içinde (22 Nisan) yaklaşık 70 küçük gemi büyük bir gizlilikle Haliç'e taşındı." "Böylelikle (Cenevizli komutan) Giustiniani, daha zayıf ve alçak olan deniz surlarını korumak için kara surlarından birlik kaydırmak mecburiyetinde kaldı."
"Savunma için daha da kötüsü; yeni tasarlanıp imal edilen büyük çaplı bir havan (bazı kaynaklar, Mehmet'in bu havanın tasarımında şahsen rol oynadığını ifade eder) Haliç'in her tarafını isabetli bir şekilde ateş altına almaya ve Bizans gemilerini batırmaya başladı."

Motivasyonun şifresi: Yağma
Şimdi geçelim kılçık bahsine:
Gemiler Haliç'te 23 Nisan sabahı belirdi. Peki, İstanbul ne zaman düştü: 29 Mayıs'ta... Arada kaç gün var: 37 gün! Peki, yine de Osmanlı askeri kente Haliç'ten mi girdi? Yoo. Bugün Belgradkapı ve Edirnekapı dediğimiz taraftan...
Yani gemilerin Haliç'e hoplatılması, iddia edildiği kadar işe yaramamıştır.
Güç kıyaslaması: Bizans savunması kimi tarihçilere göre 5 bin, kimine göre 10 bin askerden oluşuyordu. Halktan da 5 bin kadar yardımcı (milis) vardı.
Osmanlı ordusuna ilişkin tahminler ise 100 binden başlayıp 300 bine kadar ulaşıyor. Fatih'in benzeri görülmemiş büyüklükte toplar yaptırdığını zaten biliyoruz.
Üstelik Bizans, kartal yuvası denilen geçit vermez sarp kayalıkların üstüne de kurulu değildi.
Velhasıl... Koca bir imparatorluktan...
Ahı gitmiş, vahı kalmış bir şehir devletine dönüşmüş olan Bizans'ın... İki yıllık hazırlığa rağmen, bu kadar büyük bir harcamayla (can, emek, para ve zaman) fethedilmesinin "askeri deha" diye sunulmasını ben kabul edemem.
Düşünün ki... 27 Nisan'da başlatılan büyük taarruzda, Ulema'nın da baskısıyla yağmaya izin vermeseydi... Bizans yine de düşmeyebilir ve II. Mehmet, Yeniçerilerin kazan kaldırarak tahttan indirdiği ilk Padişah olurdu.
Ancak biliyoruz: "Başarı" astarı yüzünden pahalıya gelse dahi, bütün yanlışların ve itirazların üstünü örten sihirli bir şaldır.
Özetle: İstanbul'un fethi, askeri açıdan 100 üzerinden 75 alır. Buna karşılık II. Mehmet'e ve Osmanlı'ya siyasi ve ideolojik getirisi 100 üzerinden 100'dür.