Rahmetli siyaset bilimci Toktamış Ateş, fırsatını buldu mu sorardı: "Cumhuriyeti cumhuriyet yapan özelliği nedir?" Cevaplar havada uçuştuktan sonra anlatmaya başlardı:
"Cumhuriyet yönetimde bir sülalenin olmadığı rejimdir..." Toktamış Hocanın dediği çok önemlidir. Cumhuriyetin tanımı ancak "negatif" şekilde, yani "değildir" diye yapılıyor. Buna karşılık cumhuriyetin "pozitif" tanımını yapmak, yani "şudur" demek zor. Çünkü...
Mesela bizimki... Sülale (Osmanoğulları) iktidardan uzaklaştırıldı, cumhuriyet ilan edildi. İktidara tek adam geldi.
Orta Avrupa ülkelerinde, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, sosyalist halk cumhuriyetleri kuruldu. 1990'lara kadar tek partiyle yönetildiler
Doğu komşumuzun resmi adı İran İslam Cumhuriyeti...
Sülale yok, partiler çok, seçimler yapılıyor ama bir de dini lider ve dini danışmanlar meclisi var.
Başka ülkelerden sürüyle örnek verebiliriz. Sonuçta cumhuriyetin, şekilden şekle giren bir rejim olduğunu görüyoruz.
Dün bir arkadaşa, pat diye, "Cumhuriyeti seviyor musun" diye sordum. "Evet" dedi. Üsteledim: "Niye?" Cevap veremedi.
Nasıl versin? Tek adam- tek parti döneminde de (1923-1946) cumhuriyettik, bugün de cumhuriyetiz. Fark nerede?
Fark demokraside! İngiltere ve Hollanda birer krallık ama demokraside bize tur bindirirler.
Ben cumhuriyetin demokratik olanını seviyorum. Ne kadar demokrasi; o kadar sevgi, o kadar bağlılık, o kadar mutluluk.
Cumhuriyetin 90'ıncı yaşı kutlu olsun.