Bizim kamuoyu onları Heron ve Predator adlarıyla tanıdı. İsrail yapımı Heron, 'balıkçıl kuşu' demekti...
ABD'nin ürettiği Predator ise filmlerden de bildiğimiz, 'yırtıcı yaratık' anlamındaydı.
Bunlara İnsansız Hava Aracı (İHA) deniyordu ve silah taşımak üzere tasarlanmıştı.
Yani sadece çevreyi kameralarla izlemiyor, icabında saldırıyorlardı.
Yani başka şekillerde işe yarasalar da, bunlar esas olarak askeri amaçla kullanılan araçlardı.
Ancak İHA'ların illa da askeri olması gerekmiyor. Bir de silah taşımayan İHA'lar var. Bunlar çevreyi gözlemeye, fotoğraf ve film çekmeye yarıyor.
Amerikalılar kolaylık olsun diye İHA (UAV: Unmanned Aerial Vehicle) yerine, "Drone" (yaban arısı) diyor. Ayrım silahlı ve silahsız diye yapılıyor.

Gözleri hep üstümüzde olacak
Silahsız dronları kim kullanıyor?
Mesela polisler... Ama onların mitinglerde, konserlerde, takiplerde yararlandıkları epey küçük araçlar. Havada 40 dakika kadar kalıyorlar. Sadece kamera ile donatılmışlar.
Ağırlıkları 2.5 ila 10 kilo arasında. (Heron ve Predator'ın ağırlıkları ise dolu olduklarında bir tonu geçiyor!) Dronları eğer sadece askerler ve polisler kullansaydı, "güvenlik meselesi" diyebilirdik.
Halbuki değil.
Silahsız yani sivil dronlar, artık hayatın birçok alanında karşımıza çıkacak.
Nedir bunlar? Birkaçını sayalım:
Haber, reklam, müzik videosu, belgesel çekimleri,
Haritalama,
Kadastro,
Arama-kurtarma çalışmaları,
Arazitarla- ürün denetimi,
Yüksek gerilim alanları, gökdelenler, köprüler gibi tehlikeli mekânlar,
Törenler (nikâh, düğün, açılış),
Hobi...

Hızla büyüyen bir sektör
Geçenlerde sivil dronlar sektöründe çalışan Ankara merkezli bir firmadan mesaj gelmişti. Envai çeşit dron satışı yapıyorlar. Ellerindeki bazı araçlar Matrix filmindeki robotlara benziyor.
Alaçatı Ot Festivali'nde de görmüştüm.
Kalabalık yüzünden fotoğraf çekmek zordu. Birisi küçük bir dron havalandırıp kuşbakışı görüntü aldı.
Silahlı dronlar binlerce kilometre uzaktan kontrol ediliyor. Mesela ABD ordusunun Afganistan'daki dronlarını, Virginia Eyaleti'ndeki Langsey Hava Üssü'ndeki bilgisayarcı askerler kullanıyor.
Buna karşılık oyuncak helikopterleri andıran silahsız dronların menzili kısa olduğundan, onları uçurmak için, Playstation'dekine benzeyen, küçük kumandalar yetiyor.

O dünyaya hazır mıyız?
Özetle: Kendinizi hiç olmazsa psikolojik olarak hazırlayın... Askeri ve sivil dronlar (İHA'lar) giderek daha fazla hayatımızda yer alacak.
Soru 1: Çocukken bilgisayar oyunlarıyla vakit geçirmiş bir kişi mi dronları daha iyi kullanır, yoksa saklambaç oynamış biri mi?
Soru 2: Önümüzdeki yıllarda hızla büyüyecek olan dron sektörüne uygun elemanları (programlama, üretim, tamir ve kullanma) hangi üniversiteler yetiştiriyor?
Soru 3: Madem çoğalacaklarını biliyoruz; dronların kötüye kullanımına engel olacak yasaları şimdiden hazırlamayı düşünen var mı şu ülkede?