"Tiroid bezinin büyümesine guatr deniyor. Bu büyümede nodül gelişimi yoksa ve hormonlar normal ise diffuz guatr ya da basit guatr olarak adlandırılır. Tiroid hormonlarının fazla sentezlenmesi ve salgılanması ile zehirli guatr oluşur. Eğer guatr bir toplumun %10'undan fazlasında bulunursa endemik guatr adı verilir. Bu nedenle bizim ülkemiz endemik bir bölgedir."
Zehirli guatrın sebepleri nelerdir?
"İlk olarak Basedow Graves hastalığı, otoimmun bir tiroid hastalığıdır. Hipertiroidinin yani zehirli guatrın en sık nedenidir. Hastaların %10'unda göz bulguları vardır. Gözler dışarı doğru çıkabilir veya hafif durumlarda gözlerde parlaklık görülür. Göz kapaklarında kapanma sorunu yaşanabilir. Göz bulguları göz kaslarında gelişen ödem nedeniyle gelişir. Halsizlik, sinirlilik, çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, kilo kaybı, terleme, ishal, nefes darlığı, iştah artmasına karşın zayıflama, adet kanamasında azalma gibi hipertiroidi bulguları görülebilir. İkinci sebebi multinodüler toksik guatrdır. Bu durumda tiroid bezinde birden çok nodül vardır ve bu nodüllerin bir bölümü fazla hormon salgılayarak zehirli guatra neden olur. T3 ve T4 hormonları yüksek, TSH düşüktür. Antikorlar negatiftir. Üçüncü sebebi ise ender olarak görülen toksik adenomdur. Tiroid bezinde tek bir nodül olup, bu nodülden fazla hormon salgılanması durumudur. Zehirli guatra neden olur. T3 ve T4 hormonları yüksek, TSH düşüktür. Antikorlar ise negatiftir."
Zehirli guatr nasıl teşhis edilir?
"Tiroid hormonları T3 ve T4 yüksek, TSH ise düşük olur. Anti TPO ve anti Tg antikorları yüksektir. Tanıyı kesinleştirmek için TSH reseptör antikoru istenebilir, hastaların büyük bölümünde sonuç pozitif çıkar. Diğer zehirli guatr türlerinden ayırabilmek için TSH reseptör antikoru da istenebilir. Bazı hastalarda yalancı nodül de görülebilir."
Zehirli guatr tedavisi nasıldır?
"Hastalığın tanısı koyulduktan sonra ilk olarak anti tiroid ilaçlarla hastanın hormonları normal düzeye indirilir. Bazı hastalarda bu ilaçlar çok yüksek dozda kullanılabilir. İlaçların yan etkileri olabileceği için bazı şiddetli zehirli guatrlar hastanede yatırılarak tedavi edilir. Sigara kullanımı hastalığı şiddetlendirir ve göz bulgularının artmasına neden olur. 6 ay ile 1 sene arasında anti tiroid ilaç kullanılır. Ayrıca kalp hızını azaltıcı beta blokerler de kullanılır. İyotlu tuz ve iyot içeren gıdalar yasaklanır. Gebe hastalarda zehirli guatrın tedavisi çok özelliklidir. Anne karnındaki bebeğin gelişiminin sağlanabilmesi için sık aralıklarla hasta takibi yapılır."
Prof. Dr. Yeşim Erbil "İlaçlar kesildikten sonra hastalık nüksederse yani yeniden hipertiroidi oluşursa kalıcı tedavi seçenekleri gündeme gelir. Kalıcı tedaviler atom tedavisi ve cerrahidir. Göz bulguları varsa ameliyat önerilir çünkü atom tedavisi göz bulgularının artmasına neden olabilir. Göz bulguları yoksa ve tiroid bezi küçükse atom tedavisi uygundur. Tiroid büyükse cerrahi önerilir. Ameliyatta her iki tiroid bezi çıkarılır yani total tiroidektomi yapılır. Ameliyat sonrası hasta ömür boyu tiroid hormonu kullanır. Nodül gelişimi varsa ve bu nodül iğne biyopsisi ile kuşkulu bulunursa ameliyat önerilir."
Endokrin Cerrahi Uzmanımız Prof. Dr. Yeşim Erbil
