Bizi ailemizden, sevdiklerimizden bile daha iyi tanıyan uygulamalar, bunu yapmayı nasıl başarıyor? Algoritmaların izdüşümleri bizim davranışlarımızı nasıl belirliyor? Gelin bu sorunun yanıtını bulmaya çalışalım. Hangi uygulamanın bizi nasıl takip ettiğini telefonda bıraktığımız izlerin neler olduğuna şöyle bir bakalım... Kişisel mahremiyet denilince aklınıza ne geliyor? 50 yıl önce kalabalık aileler olarak evlerde birlikte yaşarken mahremiyet sınırı odalarda başlıyordu. Sonra çekirdek ailelerde mahremiyet sınırları evin tamamına taşındı.
MAHREMİYET AVUÇ İÇİNDE
Şimdi ise mahremiyet avuç içindeki cihazlardan paylaşılır hale geldi. Akıllı telefonlar kişisel mahremiyetin doruk noktası. Telefonlarla beraber geçirdiğiniz süreyi güncel bir Android veya Apple iOS tabanlı bir cihazda haftalık raporlardan görebiliyorsunuz. Her gün uyumaktan daha çok vakti bu çılgın veri deposu ekrana bakarken geçiriyoruz ve hayatımızın izdüşümlerini buraya bırakıyoruz. Bir evi kamera ile izleseniz, akıllı telefondaki kadar çok ve detaylı veriye asla ulaşamazsınız. Algoritmalar daha yetenekli hale geldikçe, akıllı telefonlardaki sensörlerin sayısı arttıkça da mobil uygulamalar üzerinden toplanabilecek verilerin sonu gelmiyor.
BEDAVA UYGULAMANIN BEDELİ VERİ
İşte uygulamaları kullanmazken yani uyurken bile toplanan verilerin olduğunu düşünecek olursanız, reklam amaçlı toplanan bilgilerin çok masum olmadığını anlayabilirsiniz. Aslında bu toplanan verileri sınırlandırabilirsiniz de...
Şöyle bir bakacak olursak, bir telefon, tablet, dizüstü bilgisayar veya herhangi bir bilgi işlem cihazı kullanıyorsanız (bir güvenlik uzmanı veya gelişmiş engelleme araçlarına erişimi olan bir üst düzey bilgisayar korsanı değilseniz) pazarlama ve diğer bilgilere katkıda bulunuyorsunuz demektir. Bunun için bedava uygulama kullanmamıza izin veriliyor. Bazen verileri toplamak için üçüncü parti uygulamaları destekleyen şirketlere bile rastlayabilirsiniz. Hoş, yine de, uygulama satıcılarının yapabileceği izleme miktarını ve erişebilecekleri veri miktarını en aza indirmenin bazı basit yolları da vardır.
REKLAM İZLEMESİNİ SINIRLANDIRIN
Reklamlardan tamamen kurtulamayabilirsiniz, ancak reklamverenlere sizinle ilgili mümkün olduğunca az bilgi sağlayabilirsiniz. Başka bir deyişle, arama geçmişinize ve diğer kullanım istatistiklerine göre sizi hedefleyen reklamları sınırlamanız mümkün. Öncelikle, Google Android tabanlı telefonlara göre Apple'ın kullanıcılarını daha çok koruduğu düşünülmekte. Ancak yine de reklam konusunda veya kişisel veriler konusunda hiçbir firmaya yüzde 100 güvenmemeniz gerektiğini unutmayın. Uygun olmayan reklamlarla taciz edilmemek için basit önlemler alabilirsiniz. 'Bu reklam beni ilgilendirmiyor, görmek istemiyorum' gibi bildirimler işaretlendiği zaman sizi ilgilendirmeyen reklamlar karşınıza çıkmayacaktır. Yani eğer bir evcil hayvan sahibi değilseniz, sizi evcil hayvan ilanlarıyla bombardıman edemeyecekler...
EN HİPERAKTİF UYGULAMA FACEBOOK
Son yaşadığı krizler yüzünden Facebook'un uysallaştığını düşünüyorsanız uygulamanın toplandığı verilere ve telefonda izin verdiğiniz yeteneklere göz gezdirin. Topladığı verilerin hacmine ve kullanıcıyı tanıma yeteneklerine bakacak olursak en hiperaktif davranan şirket tabii ki Facebook. Telefonun kamerasından arkadaşlarınızı, mikrofondan içeriğini ve anlık konum bilginizi Facebook ile paylaşıyorsunuz. Otomobil kullanıyorsanız, nasıl kullandığınızın bilgisini bile Facebook, sigorta şirketinizle paylaşabilir. Sahip olduğunuz akıllı saatlerde kilo, kalp ritmi, günlük aktiviteleriniz dahil her tür özel bilgiyi Facebook toplamaya devam ediyor. En çok kiminle buluşup fotoğraf çektirdiğinizi kameradan topladığı bilgilerle Facebook başta olmak üzere pek çok uygulamaya teslim ediyoruz. Sevdiğimiz ya da sevmediğimiz insanlar, yakın olduğumuz siyasi görüş, ruh halimizi bile çekinmeden paylaşıyoruz.
KIRMIZI BAŞLIKLI KIZ
Reklam için verdiğiniz izinlere dikkat edin. Uygulamaları telefonunuza kurarken en başta bazı araçlara erişim için izin istenir. Bu verdiğimiz izne göre de veri toplamaya başlanır. Hangi uygulamanın telefonda neleri kullandığını görmeniz mümkün. Gelin bu izinleri nasıl verdiğimizi gözden geçirelim.
Ben bu işi yaparken Kırmızı Başlıklı Kız benzetmesi yapmaya bayılırım. Kuzu postuna bürünen kurtlar, kamera iznini "Seni daha iyi görebilmem için bana lazım" diyerek isterler. Mikrofona erişim iznini isterken ise karşınıza çıkardıkları savunma "Seni daha iyi duyabilmem için"dir. Onların bedava kullandığımız uygulamaların bizi takip için geliştirilmiş reklam kurtları olduğunu asla unutmayın.
Kamera kullanma izni Facebook, Instagram, Gmail, WhatsApp, sahibinden.com ve daha pek çok uygulama fotoğraf yüklemek için kameraya erişim ister. Bu erişim sonrası bizdeki fotoğraflar birer veriye dönüşür. Her şirket elindeki akıllı algoritmalarla sinekten yağ çıkarırcasına bizi tanımaya başlar.
Adres defterine erişim izni Sonuçta arkadaşlarınızla bir şeyler paylaşmak akıllı telefonun ruhunda var diyebilirsiniz. Bu yüzden telefonunuzda kayıtlı kişileri hangi uygulamalarla paylaştığınızı gözden mutlaka geçirin. 'Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim' atasözü dijital ortamda telefonda kişilere erişimden geçiyor. Bu sayede birçok uygulamaya sorgusuz sualsiz tüm kişilerimizi teslim etmiş oluyoruz.
Mikrofona erişim izni Whatsapp'ta yazdığımız mesajın, telefonla konuşmasak bile arkadaşımıza söylediğimiz bir sözün bir süre sonra karşınıza reklam olarak çıkmasına fazla şaşırmayın. Telefonlar bizim sır küpümüz değil. Ve o küçük mikrofonlar da asla masum değiller!
GOOGLE BİZİ VERİLERİMİZ KADAR SEVİYOR
Eskiden yaşlı insanların gazetelerde sağlık, güvenlik, spor ve magazin konularına ilgi duyduğunu bilen deneyimli editörler sayfaları onlara göre hazırlardı. Şimdi ise aynı işi her yaştan insanın bıraktığı izlere göre yapan Google teknolojileri üstleniyor. Öyle ki internet tarayıcısında adres çubuğuna değil arama satırına görmek istediğimiz web sitesini yazıyoruz. Google'ın bu kadar cömert ve basit olmasını topladığı verilerle ödediğinizi unutmayın. Android tabanlı her telefon öncelikle Google uygulamaları aracılığıyla devasa veriler toplar. Google aynı cömertliği Apple kullanıcılarına da yapar. Sadece bunun için Apple'a ödediği yıllık paraları bilseniz, dudağınız uçuklar.
TELEVİZYON KEYFİMİZE GÖRE AKILLANIYOR
Televizyon izlemede kontrol artık tamamen kullanıcıya geçti. Kullanıcılar, Tivibu'da bulunan yedi gün geriye gidebilme özelliği sayesinde sevdikleri programları kaçırmadan diledikleri zaman izleyebiliyor.
Türk Telekom'un ödemeli TV platformu Tivibu, teknolojik özellikleriyle televizyon izleme keyfini kişiselleştirerek akıllandırıyor. Tivibu kullanıcıları, paketlerindeki kanallarda yer alan tüm programları kaydetmeye gerek olmadan seyredebiliyor.
Programın yayınlanmasını takip eden yedi gün içinde diledikleri zaman izlemek istedikleri programa Rehber üzerinden kolayca ulaşabiliyorlar. Üstelik bu özellik internet bağlantısı mevcut olduğunda Tivibu Uydu platformunda da kullanılabiliyor.
Aboneler IPTV altyapısındaki Tivibu Ev'de direkt kullanabildikleri bu özellikten, Tivibu Uydu kutusunu internete bağlayarak da yararlanabiliyorlar. Böylece uydu da dahil olmak üzere tüm Tivibu kullanıcıları kendilerini program yayın saatlerine göre ayarlamak zorunda kalmıyorlar. Tivibu kullanıcıları ayrıca, Seç İzle klasörüne eklenmiş binlerce içeriğe de hiçbir ek ücret ödemeden diledikleri zaman ulaşabiliyorlar.
İSTEDİĞİN ZAMAN İZLE
Spordan sinema kanallarına, çocuk programlarından belgesellere birçok farklı kategoride kullanıcılarına çok sayıda kanal ve binlerce içerik seçeneği sunan Tivibu'ya ayda 19,90 TL'den başlayan fiyatlarla abone olunabiliyor.
Tivibu, kullanıcılarına Premiere League, NBA, MotoGP, Formula 1, Tahincioğlu Basketbol Süper Ligi ve Kadınlar Basketbol Süper Ligi maçları da dahil olmak üzere futboldan basketbola, tenisten motor sporlarına dolu dolu spor keyfi yaşatıyor. Tivibu kullanıcıları Fox Life, FX, Fox Crime gibi dünyanın en popüler dizi kanalları ile dizilerini ABD yayını ile aynı anda veya hemen sonra takip etme olanağına kavuşuyor; Discovery, National Geographic ve BBC Earth gibi en kaliteli belgesel kanallarına TV, bilgisayar, tablet ya da cep telefonu üzerinden kolayca ulaşabiliyor.