Bundan 1,2 milyon yıl önce bile insan yaşamının bulunduğu Çürüksu Vadisi'nin yükseltilerine kurulmuş Laodikeia Antik Kenti'ndeyiz. Burası Denizli il sınırları içinde yer alan büyüleyici bir yer.
Kentte taş işleme sanatının nadide örnekleri bulunuyor. Bunlardan ikisi (Athena ve çift yüzlü Janus heykelleri), tarihi eser kaçakçıları tarafından daha sonra (ç)alınmak üzere toprağın on santimetre altına gömülmüş. Neyse ki ardından Laodikeia Kazı Heyeti'nin Başkanı Prof. Dr. Celal Şimşek ve ekibi tarafından bulunmuş ve koruma altına alınmış.
Bu heykeller öyle ustaca yontulmuşlar ki insan, bir zamanlar canlı olduklarına ve asırlar boyunca burada hareketsizce bekleyerek bir fosil gibi taşlaştıklarına inanmak istiyor. An geliyor, güzelliklerini ve canlılıklarını çok değil, birkaç saat önce yontulmuş olmalarına yormak da geçiyor insanın içinden. Öyle ki, bütün bu kenti inşa eden antik ustaların, çekiçlerini ve keskilerini bırakarak öğle yemeğine gittikleri ve birazdan dönüp yeniden hummalı bir çalışma içine girecekleri hissine kapılıyorsunuz
Bütün bu antik işçilik de gösteriyor ki Denizli, tarihin ilk çağlarından beri çalışkan bir kent olmuş. SABAH İl Buluşmaları kapsamında gittiğimiz kentin Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Zolan'ın deyişiyle tükettiğinden fazla üretmiş, satın aldığından fazla satmış.
Bu yönüyle Denizli, kapitalizmin gelişiminde kaldıraç işlevi gören Kalvinistler'in 16. yüzyılda Fransa'da yaptıklarını anımsatıyor. Bununla birlikte Denizli ekonomisinin köklerini kendi tarihsel değerlerimizde buluyoruz. Çünkü Ahilik kentin ruhuna sinmiş.
İTALYANLAR ÜÇ NESİLDİR KAZIYOR!
Turizmde Türkiye'nin beşinci kenti olan Denizli'nin sektörde yükselmesi için ihtiyaç duyulan şey, arkeolojik kazılarda yerli insan kaynağının ve finansın kullanımının artırılması. Laodikeia'da bu başarılmış. Burada yapılan çalışmalar sayesinde Hristiyanlığın ilk yedi kilisesinden biri olan Laodikeia Kilisesi açığa çıkarılmış. Bu kilise, diğer altısı gibi Tarsuslu Pavlus'un yaptırdığı bir kilise. (Yedi kiliseden birinin yer aldığı Manisa Alaşehir'deki Philadelphia antik kenti, ABD eyaletine adını veren yerdir.)
Ne var ki şehrin bir diğer önemli antik kenti Hierapolis'te kazıları hâlâ İtalyan arkeologlar yapıyor. (Mış gibi yapıyorlar demek daha doğru aslında.) Üç nesildir. Dede ve babadan beri... İnsanın aklına ister istemez şu meşhur anekdot geliyor: Adamın biri üniversite bitirmiş, ancak işinde istediği başarıyı bir türlü yakalayamıyormuş. Bir bilene danışmış, "Ne yapmalıyım?" diye. "Üç üniversite bitirmek lazım" demiş bir bilen. Adam iki üniversite daha bitirmiş, bakmış ki yine bir değişiklik yok. Bir bilene tekrar gitmiş ve demiş ki, "Toplam üç üniversite bitirdim, yine yerimde sayıyorum." Bunun üzerine bir bilen, "Sen yanlış anladın" demiş. "Üniversitenin birini deden, birini baban, birini de sen bitirmiş olmalıydın."
Üç nesildir Hierapolis'de kazı yapan İtalyanlar'ın elinden bu işi almak gerekiyor. Çünkü bu süreçte 12 havariden biri olan Aziz Filipus'un Hierapolis'te bulunan kemikleri de çalınıp Vatikan'a götürülmüş.
Anadolu'nun çağlar boyunca tarihi eserlerin çalındığı bir yer olageldiğini biliyoruz. 1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi sırasında İstanbul'a gelen yağmacıların Sultanahmet Meydanı'ndaki dört bronz at heykelini Venedik'e götürdükleri malum mesela. Bu heykeller şimdi San Marco Bazilikası'nın girişinde yer alıyor.
Günümüzde de Anadolu'dan pek çok tarihi eserin kaçırıldığı biliniyor. Bununla birlikte son dönemde yürütülen yoğun diplomatik çalışmalarla -Uşak Müzesi'nden çalınan Kanatlı Deniz Atı Broşu örneğinde olduğu gibi bu eserlerin bir kısmının ülkemize yeniden kazandırıldığı da...
Toparlarsak... Denizli emsali bize gösteriyor ki, Türkiye turizminin şahlanması için arkeolojide de daha fazla 'yerlileşmeye, millileşmeye' ihtiyaç var.
