Menderes Samancılar, 1 Mayıs 1954 tarihinde Adana'da 8 çocuklu bir ailenin son çocuğu olarak doğmuştur. Orta birinci sınıfta okuldan ayrıldı. Bir mensucat fabrikasında işçi olarak çalışmaya başladı. Fabrikada çalışıyorken de kütüphaneden, Anton Çehov'un, Rıfat Ilgaz'ın, Yaşar Kemal'in kitaplarını alıp okuyordu.
1974 yılında bir gazetenin açtığı fotoroman kralı yarışmasında birinci olunca 2 yılda yirminin üzerinde fotoromanda başrol oynadı. 1975 yılında, yönetmenliğini Yılmaz Duru'nun yaptığı İnce Memed Vuruldu filmiyle sinemaya adım attı. Sinemadan önce, düğün salonlarında sunuculuk yapmakta şiirler okumaktaydı.
Oyunculuğunun yanı sıra senaryo, şiir ve şarkı sözü yazarı olarak çalışmalarını sürdürdü. Sinema için "Kara Çarşaflı Gelin", "Sis", "Zıkkımın Kökü", "Dönersen Islık Çal", "Soğuk Geceler", "Bereketli Topraklar Üzerinde" filmlerinde rol aldı. 1989 yılında "Sis" filmiyle Antalya Film Festivali'nde en iyi erkek oyuncu, Adana Altın koza'da zıkkımın kökü" filmiyle en iyi erkek oyuncu ödüllerini aldı. Uluslararası birçok yapımda oynadı. Edebiyat dergilerinden yayınlanan şiirlerinin yanı sıra öyküler de yazdı.

1999 genel seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi'nin Adana milletvekili adayı oldu.

Menderes Samancılar, 2002 – 2003 yılları arasında, senaristliğini Mahinur Ergun ve Meral Okay'ın yaptığı yönetmenliğini Çağan Irmak'ın yaptığı "Asmalı Konak" dizisinde Özcan Deniz, Nurgül Yeşilçay, Selda Alkor gibi sanatçılarla birlikte oynadı. "Asmalı Konak" adlı dizideki Konağın kahyası rolüyle ismini yeni nesile de duyurdu.

2006 yılında Küçük Sahne Sadri Alışık Tiyatrosunda Kırgız yazarı Cengiz Aytmatov'un dünyaca ünlü eseri "Selvi Boylum Al Yazmalım" romanından tiyatroya uyarlanmış ve İpek Tuzcuoğlu, Kerem Alışık ve Menderes Samancılar'ın başrollerini paylaştığı oyunda oynamıştır. Aynı eser 1977 Yılında Ali Özgentürk tarafından sinemaya uyarlanmış, yönetmenliğini ise Atıf Yılmaz yapmıştı. Türkan Şoray ve Kadir İnanır'ın oynadığı unutulmaz film, Türk sinema tarihinin en iyi film ve en güzel aşk hikâyelerinden biri sayılmaktadır.

2014 yılı Ekim ayında Kanal D ekranlarında başlayan senaryosunu Sinan Tuzcu'nun yazdığı "Urfalıyım Ezelden" dizisinde başrol oyunculuğunu Bülent İnal, Öykü Gürman, Settar Tanrıöğen ve Dolunay Soysert, Meral Çetinkaya, Menderes Samancılar paylaşmaktadır

2015 yılında senaryosunu yazıp yönetmenliğini Özcan Alper'in yaptığı "Rüzgarın Hatıraları" adlı sinema filminde Onur Saylak, Tuba Büyüküstün, Sofia Khandemirova, Murat Daltaban, Mustafa Uğurlu, Ebru Özkan, Menderes Samancılar, Nihat İleri rol aldılar.

Ödülleri :
1989 - 26. Antalya Altın Portakal Film Festivali, "En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu" Ödülü, Sis
1993 - Adana Altın Koza Film Festivali, "En İyi Erkek Oyuncu" Ödülü, Zıkkımın Kökü
1993 - Sinema Yazarları Derneği Ödülleri, "En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu" Ödülü
1996 - Orhan Murat Arıburnu Ödülleri, "En İyi Erkek Oyuncu" Ödülü
Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği Ödülleri, "En İyi Erkek Oyuncu" Ödülü
2012 - 19. Altın Koza Film Festivali En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü (Gözetleme Kulesi)

Filmleri ve Dizileri :
2015 - Rüzgarın Hatıraları (Fevzi)(Sinema Filmi)
2014 - Urfalıyım Ezelden(dizi)
2014 - İçimdeki İnsan (Yüksel) (Sinema Filmi)
2014 - Neden Tarkovski Olamıyorum? (Yazar) (Sinema Filmi)
2014 - Fareyi Öldürmek (Sinema Filmi)
2013 - Kayıp
2012 - Gözetleme Kulesi
2011 - 2012 - Hayat Devam Ediyor (dizi)
2011 - Toprağın Çocukları
2011 - Si Tu Meurs, Je Te Tue
2010 - Bitmeyen Şarkı (dizi)
2010 - Kaledeki Yalnızlık
2009 - Güneşi Gördüm
2008 - Sarı Saten (Der gelbe Satin) - Galip Abi
2007 - 2008 - Asi
2006 - Hasret - Recep Dayı
2006 - Rıza
2006 - Sıla - Celil
2005 - Düşler ve Gerçekler - Sadık
2005 - O Şimdi Mahkum - Osman
2004 - Kısmet
2004 - Bütün Çocuklarım - Ahmet Kıroğlu
2003 - Asmalı Konak - Hayat - Bekir Kirve
2002 - Sır Çocukları
2002 - Gönlümdeki Köşk Olmasa - İmam
2002 - Yıldız Karayel
2002 - Asmalı Konak - Bekir Kirve
2001 - Derviş - Izak
2001 - Vasiyet - Cambaz
2000 - Sevgi Zamanı
2000 - Halk Çocuğu
2000 - Kumru
1999 - Dilber - Arif Onbaşı
1998 - Bir Filiz Vardı - Filiz'in babası
1998 - Hasards ou coïncidences
1997 - Öldürme Üzerine Küçük Bir Film
1997 - Ah Nalan Ah
1997 - İlişkiler
1996 - Yaban
1996 - Kış Çiçeği - Mehmet Umut
1996 - Kurtuluş - Topal Gazi
1995 - Avrenos'un Müşterileri
1995 - Mirasyediler - Tayfur
1994 - Soğuk Geceler - Mahmut
1994 - Alem Buysa
1993 - Mavi Sürgün
1993 - Öldüren Miras
1993 - Gelincik Tarlası
1992 - Dönersen Islık Çal
1992 - Aliye (1992)
1992 - Aysarının Zilleri
1992 - Zıkkımın Kökü
1992 - Piano Piano Bacaksız - Tevfik
1991 - Krallığın Bedeli
1991 - Siyabend-ü Xece - Siyabend'in amcası
1990 - Robert'in Filmi
1990 - Eskici ve Oğulları
1990 - Karartma Geceleri
1990 - Kiraz Çiçek Açıyor
1990 - Darbe
1990 - Aşkın Zamanı
1989 - Cahide
1989 - Gönüller Sultanı Mevlana
1989 - İçimizden Biri: Yunus Emre - Derviş Yusuf
1989 - Acı Şarkı
1989 - Baharın Bittiği Yer
1988 - Bu Talihimin Canına Okuyacağım
1988 - Ağlamaya Değer Mi?
1988 - Ayrı Dünyalar
1988 - Tanrı Seni Korusun
1988 - Yedi Uyuyanlar
1988 - Sis
1987 - Gramofon Avrat
1987 - 72. Koğuş
1987 - Fikrimin İnce Gülü - Sarı Mercedes
1987 - Biz Doğarken Gülmüşüz
1987 - Yirmidört Saat
1987 - Karınca Katar
1987 - Zamansızlar
1987 - Can Yoldaşım
1986 - Bekçi
1986 - Halkalı Köle
1986 - Fatmagül'ün Suçu Ne
1986 - Uzun Bir Gece
1986 - Güneşe Köprü
1986 - Gün Akşam Oldu
1986 - Sevdan Öldürdü Beni
1986 - Sıcak Tatlı Yaz
1985 - Parmak Damgası
1984 - Kaşık Düşmanı
1984 - Aşk Sürgünü
1984 - Beş Kafadar
1984 - Severek Ayrılalım
1984 - Geçim Otobüsü
1979 - Bereketli Topraklar Üzerinde
1978 - Derdim Dünyadan Büyük
1978 - Kanal
1978 - Azrailin Beş Atlısı
1977 - Fırat'ın Cinleri
1977 - Alçaktan Uçan Güvercin
1977 - Hıdır
1977 - Güneşli Bataklık
1975 - Kara Çarşaflı Gelin
1975 - İnce Memed Vuruldu
1974 - Gecelerin Ötesi / İster Darıl İster Sarıl