Oylum Höyük boyutları itibariyle Güneydoğu Anadolu bölgesinin en büyük höyüklerinden biridir. Oylum Höyük; taban boyutları itibariyle; 460x320 m boyutlarındadır. Kuzeyde 22 m'lik; güneyde ise 37 m'lik iki yükselti ile bunları birbirine bağlayan bir boyundan oluşur.

Oylum Höyük; doğu-batı yönünde Fırat Vadisi ile Amik Ovası; kuzey-güney yönünde ise Kuzey Suriye ile Anadolu Platosu arasındaki kesişme noktasında yer alır. Tarih öncesi dönemlerde Kilis Ovası'nın ılıman iklimi ve verimi; Tunç Çağlarında coğrafik konumu nedeniyle Oylum Höyük 'ün de yer aldığı bu bölge; merkez konumundadır. Höyüğün batısında; bugün kurumuş durumda; ancak yağışlı mevsimlerde çok düşük su seviyesine sahip Akpınar deresi bulunmaktadır. Höyüğün güney yükseltisi üzerinde Hz Muhammedin kâtibi olduğu söylenen Yusuf İzzeddin'in özellikle nisan- mayıs aylarında kurban kesilerek ziyaret edilen bir yatırı bulunmaktadır.

Oylum Höyük; doğu-batı yönünde Fırat Vadisi ile Amik Ovası; kuzey-güney yönünde ise Kuzey Suriye ile Anadolu Platosu arasındaki kesişme noktasında yer alır. Tarih öncesi dönemlerde Kilis Ovası'nın ılıman iklimi ve verimi; Tunç Çağlarında coğrafik konumu nedeniyle Oylum Höyük 'ün de yer aldığı bu bölge; merkez konumundadır. Höyüğün batısında; bugün kurumuş durumda; ancak yağışlı mevsimlerde çok düşük su seviyesine sahip Akpınar deresi bulunmaktadır. Höyüğün güney yükseltisi üzerinde Hz Muhammedin kâtibi olduğu söylenen Yusuf İzzeddin'in özellikle nisan- mayıs aylarında kurban kesilerek ziyaret edilen bir yatırı bulunmaktadır.

Uzun yıllardır höyükte sürdürülen kazı çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Engin Özgen Oylum Höyük'ün Dünya Kültür Mirası listesine alınması yönünde çaba harcamaktadır.

Söz konusu bölgede arkeolojik çalışmalar 1950'li yıllara kadar geri gitmektedir. J. Garstang, B. Hrozny, M.V. Seton-Willams, bölgede çalışma yapan bilim insanlarıdır.

Yerleşme, Kalkolitik Çağ'dan (Obeid Kültürü) Helenistik Dönem'e kadar iskan edilmiştir. Roma Dönemi ise güney yamaçlardaki çanak çömlekle izlenmektedir. Henüz ana toprağa ulaşılamamış olan höyükte bugüne kadarki kazılar, Tunç Çağı ve Demir Çağı'nda önemli bir yerleşim görünümü vermektedir.

Kalkolitik Çağ – Tunç Çağı katmanında yangın geçirmiş kerpiç duvarlı yapılar bulunmuştur. Bu katmanda belden yukarısı tahrip olmuş Akdeniz ırkındandan bir erkek cesedi bulunmuştur. Ceset, dizleri karnına kıvrılmış olarak (hocker) görülmektedir. Ayrıca üç bebek cesedi daha bulunmuştur. Geç Uruk Dönemi katmanında ölülerin evlerin tabanına gömüldüğü görülmektedir.

Helenistik Dönem yapı katındaki kazılarda büyük taş bloklarla yapılmış büyük bir yapı ve civarında gümüş, bakır ve tunç sikkeler bulunmuştur. Yapıda bulunan seramikler MÖ 1. bine tarihlenmektedir. Kireç taşından yapılma silindirik bir mühür üzerinde kabartma olarak, topluklarına kadar uzanan bir elbise giymiş bir erkeğin, tanımlanamayan iki ayaklı bir yaratığa ok atmak üzere olduğu resmedilmiştir. Bu tarz mühür işlemeleri Yeni Asur mühür işlemelerinden bilinmektedir.

Anadolu'nun en büyük höyüklerinden biri olan Oylum Höyük, aynı zamanda bir kraliyet merkezi olarak değerlendirilmektedir.