Doğumdan sonra yaşamın ilk günlerinden itibaren çocukların içtikleri sıvılar büyüme, gelişme ve genel sağlıkları üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. İlk 6 ay çocuk yalnızca anne sütü tüketimi ile sıvı gereksinimlerini karşılayabilir. İlerleyen aylarda anne sütüne ek olarak sebze çorbaları, meyve suyu ve süt ürünleri gibi birçok içecek çocukların hayatına girerek sıvı ihtiyaçlarına da destek olur.
İlk defa 2018 yılında Amerikan Beslenme ve Diyetetik Akademisi, Amerikan Pediatri Akademisi, Amerikan Pediatrik Diş Hekimliği Akademisi ve Amerikan Kalp Derneği işbirliği ile oluşturulan bir kılavuzun sonuçları Eylül 2019 tarihinde paylaşıldı. İşte kılavuzdan en çarpıcı detaylar.
ALTI AYDAN KÜÇÜKLERİN EK SU TÜKETMESİNE GEREK YOK: 0-6 altı aylık bebeklerin anne sütünden aldıkları sıvı, günlük sıvı ihtiyacının karşılanması için yeterlidir. Annenin ilave olarak "Çocuğum susamıştır" diyerek su vermesine gerek yoktur. Raporda yeterli anne sütü alan bebeğe ilave su verilmesinin, bebeğin emzirme süresinin kısalmasına hatta anne sütünün azalmasına neden olabileceğinin altı çiziliyor.
6-12 ay arasındaki bebeklere ek besinler arasında su verilebilir. Verilecek suyu kaşıkla veya bardakla bebeğin motor gelişimine göre ayarlamak annenin becerisine bağlıdır. Kaşık veya bardakla bebeğin başı dik pozisyondayken, genzine kaçmayacak şekilde, su verilmesi bebeğin gelişimine katkı sağlar. Bu dönemde günde bir çay bardağı ile bir su bardağı arasında su yeterlidir. Ancak bu miktar verilen anne sütünün veya anne sütü olmadığında verilen süt bazlı mamanın yerine geçmemelidir.
1-3 yaş arasındaki çocukların sıvı ihtiyacı yaşadığı bölgeye, mevsime ve fiziksel aktivitesine bağlı olarak değişmekle birlikte günde 1-4 su bardağı, 4-5 yaş arası çocuklarda ise 1.5-5 su bardağı su tüketimi önerilmektedir.
DEVAM SÜTÜ MAMALARI ÖNERİLMİYOR: Destekleyici mama, bir diğer adıyla geçiş formülaları 9-36 aylık çocuklarda kullanılan toz mamalardır. Bu toz mamalar genellikle süt tozu, mısır şurubu, tatlandırıcılar, bitkisel yağ, ilave vitamin ve minerallerden oluşan içeceklerdir. İnek sütünden daha fazla sodyum ve daha az protein içerirler. Sağlıklı İçecekler Teknik Raporu bu mamaların tüketimini önermiyor. Çünkü 6 ay-2 yaş arasında uygun ve yeterli miktarda ek besinlerle desteklenen anne sütü, bebeğin tüm besin ihtiyaçlarını karşılamak için yeterlidir. Ayrıca çocukların beslenmesine fazladan şeker ve kalori sağladığı için emzirmenin önüne geçebilir. 2 yaş sonrasında da yine sağlıklı ve dengeli bir beslenme devam ettiğinde bu mamalar ek herhangi bir besinsel fayda sağlamaz.
1 YAŞ ALTI ÇOCUKLAR İNEK SÜTÜ İÇMEMELİ: 1 yaşından küçük çocukların bağırsaklarında kazein proteini sindirim sistemi kanamalarına neden olabileceği için inek sütü önerilmez. Fakat 1 yaş sonrası her sağlıklı çocuğun optimal büyüme ve gelişimi için yeterli miktarda inek sütü tüketimi önerilir.
1-2 yaş arasındaki çocuklar şeker içermeyen normal süt, pastörize, tam yağlı inek sütünden günde 2-3 su bardağı kadar tüketmeli. Raporda ailesinde obezite veya kalp hastalığı öyküsü olan çocukların az yağlı veya yağsız süt içebileceği söyleniyor.
2-3 yaş arası çocuklar için günde 2 su bardağı, 4-5 yaş arası çocuklar için ise günde 2.5 su bardağı süt tüketimi önerilir.
SOYA SÜTÜ BÜYÜMEYİ TEŞVİK ETMEZ: Bitki bazlı olan soya, pirinç, fındık, badem, Hindistan cevizi ve yulaf sütü gibi süte aslında alternatif olmayan fakat D, B12 vitaminleri ve kalsiyum ile zenginleştirilerek hazırlanan içecekler için de süt tanımı yapılabiliyor. Aslında bu içecekler, hayvansal kaynaklı sütlere eşdeğer değildir. Bu bitkisel ve süt olmayan içecekler marketlerde şekersiz veya şeker eklenmiş formda satılıyor. Ve rapor bitkisel bazlı bu içecekleri 1-5 yaş arası çocuklar için önermiyor. Çünkü kalsiyum, D vitamini gibi besin öğeleriyle zenginleştirilmiş soya sütü olsa dahi bitkisel içecekler, hayvansal sütler kadar yüksek sindirilebilirliğe sahip değildir ve vücutta yeterince kullanılamaz. Raporda yalnızca laktoz intoleransı veya süt alerjisi olan çocuklarda şekersiz ve zenginleştirilmiş bitkisel içeceklerin kullanımının iyi bir seçim olacağı söyleniyor.
1-5 YAŞ İÇİN HAZIR MEYVE SULARI SAKINCALI: Tüm çocuklar için katkı maddesi ve ilave şeker içeren hazır meyve sularının tüketimi kesinlikle önerilmiyor. Ayrıca bu tür içeceklerin sağlıklı büyüme için de yararı yok. Rapor doğal, taze meyveden sıkılan sadece portakal ve havuç gibi meyve sularını ilave şeker ve herhangi bir katkı maddesi koymadan yaşa göre maksimum alım düzeyini de belirtiyor. Raporda 1 yaş altı çocuklar için taze de olsa meyve suyunun öncelikli içecekler arasında olmaması gerektiğinin altı çiziliyor. 1-3 yaş arasındaki çocuklar günde 1 çay bardağı, 4-5 yaş arası çocuklarda ise 1 su bardağı doğal ve taze meyve suları içebilir. Meyve suyu yerine çocuğa taze, mevsim meyveleri uygun miktarda verilmeli.
ŞEKERLİ İÇECEKLERDEN KAÇININ: Çocukların büyüme ve gelişimi için en önemli yaşlar olan 0-5 yaş arası dönemde kolalı içecekler, gazoz, şeker içeren meyveli maden suları, hazır meyve suları, hazır limonatalar, şekerli gazsız yapay içecekler ve aromalı sütler gibi şeker içeren içeceklerin tüketimi çocukların iştahını olumsuz etkileyerek çeşitli besin öğelerinin eksik alımıyla sonuçlanabilir. Güncel bilimsel araştırmalar, şekerli içeceklerin olumsuz sağlık etkilerine dair güçlü kanıtlar gösteriyor. Erken çocukluk döneminde şekerli içeceklerin içilmesi; diş çürükleri, kötü beslenme alışkanlıkları, obezite ve ilerleyen yıllarda kronik hastalıklara yakalanma riskinin artışıyla ilişkilidir. Bu nedenle 5 yaş altındaki çocuklarda şekerli tüm içeceklerin tüketimi kısıtlanmalıdır.
0-5 YAŞ ARASI ÇOCUKLARA BUNLARI İÇİRMEYİN: Çocuklar şeker içerenler yerine daha masum görünen kalorisiz, şekersiz olarak geçen light içecekleri tüketebilir mi? Rapordaki cevap hayır. Kalorisiz veya light kategorisine giren içecekler sakarin, aspartam, neotam, asesülfam, advantam, stevia, keşiş meyvesi gibi çeşitli tatlandırıcıları içermektedir. Düşük kalorili tatlandırıcılar için besleyici olmayan tatlandırıcılar, yapay tatlandırıcılar, şeker ikameleri ve şeker alternatifleri gibi isimler de kullanılmaktadır. Bazı içecekler "yapay tatlandırıcı yok" olarak etiketlense de yapay tatlandırıcı olarak kabul edilmeyen ancak bir tür düşük kalorili tatlandırıcı olan stevia veya keşiş meyvesini içeriyor olabilir. Tüm bu tatlandırıcıların uzun vadede sağlığa etkileri ile ilgili tutarlı bir kanıt yoktur. Fiziksel ve zihinsel sağlığın gelişiminin temelini oluşturan çocukluk döneminde bu içeceklerin sağlıklı beslenme içerisinde yeri yoktur. Bu nedenle 0-5 yaş arası çocukların hepsi düşük kalorili veya light kategorisine giren gazlı ve gazsız tüm içeceklerden kaçınmalıdır.
ÇAY, KAHVE DE UYGUN DEĞİL: Çalışmalar küçük çocuklarda kafein alımının düşük olduğunu gösteriyor. Ulusal Sağlık ve Beslenme İnceleme Anketi (NHANES) 2015-2016'ya göre 2-5 yaş arası çocukların yalnızca yüzde 10'u kafein içeren çay, kahve gibi içecekleri tüketiyor. Küçük çocukların kafein alımı için şu anda nicel bir öneri bulunmamakla birlikte, Amerikan Pediatri Akademisi tarafından ve Sağlıklı İçecekler Teknik Raporu'nda çocukların kafein tüketmemesi tavsiye ediliyor.