Ödemeler dengesi istatistikleri dün açıklandı. Bu verilere göre ocak- eylül döneminde cari açık 49 milyar dolar oldu. Geçen yılın aynı döneminde cari açık 38.3 milyar dolar tutuyordu. Bu yılın ilk dokuz aylık cari açığının yaklaşık on milyar doları altın ithalatından kaynaklanıyor. Dolayısıyla cari açığı geçen yıla göre çoğaltan kalem altın ithalatı oluyor.
Peki cari dengede geçen yıla göre artan yaklaşık 11 milyar dolarlık açık tutarı nasıl finanse edilmiş? Hemen belirtelim; açık banka kre- dileriyle finanse edilmiş. Geçen yıl ilk dokuz ayda banka kredileri ödemeler dengesinde 11.7 milyar dolar tutarındayken bu yıl 24.7 milyar dolara yükselmiş.
Gelelim cari açığın ne olduğuna? Cari açık ürettiğimizden fazla harcamak anlamına geliyor. Demek ki bu yıl dokuz ayda ürettiğimizden 49 milyar dolar fazla harcayıp bu tutarı dışarıdan borçlanarak karşılıyoruz. Borcu, bize cari işlemler fazlası olan ülkeler veriyor. Tabii kâğıt üzerinde işler böyle görünüyor. Aslında cari açık finansmanının bir kısmı bu ülkede kazanılıp yurt dışında tutulan paralarla finanse ediliyor. Kambiyo rejimi liberal olunca isteyen parasını yurt dışında tutabiliyor. Böylece kendi kendisine borçlanıp bu ülkede daha az vergi ödüyorlar parasını yurt dışında tutanlar. Hatırlayacaksınız Türkiyelilerin vergi cennetlerinde 157 milyar doları ve bir o kadar da yurt dışında diğer bankalarda parası bulunuyor.
Peki niye yaptık bu kısa açıklamayı? Şundan yaptık, cari açık matematik olarak tasarruf - yatırım farkı olarak da tanımlanıyor. Buna göre ülke içi tasarruflarla yatırımlar arasındaki olumsuz fark yurt dışından borç alınarak kapatılıyor. Bu yıl cari açıkta geçen yıla göre artışın bir nedeni de Türkiye'de tasarruf oranlarının yüzde 14.5'ten yüzde 12.6'ya gerilemesi olarak ifade ediliyor. Oysa düşük tasarruf oranı ABD'de uzun süredir yaşanıyor. Çünkü 1897'den bu güne Amerikan vatandaşlarının tasarruf oranları yüzde 5-10 arasında değişiyor. Dolayısıyla ülke tasarruflarının artması için kurumsal tasarrufların çoğalması gerekiyor. Bizde kurumsal tasarruflar, CHP'nin önderliğinde şirketlerde ortaklar cari hesabından para çekmenin serbest bırakılmasıyla, sürekli azalıyor. Şirketlerden çekilen paralar vergi cennetlerine taşınıyor. Dolayısıyla tasarruflar artacağına azalıyor.
O halde büyümek için ne yapmak gerekiyor? Madem tasarrufları çoğaltamıyoruz bu defa büyümek için emeğin kalitesini artırıp, toplam faktör verimliliğini çoğalmamız gerekiyor. Yani teknolojik sıçrama şart. Çünkü artık büyüme modellerinde sermaye mallarındaki artıştan çok yaratıcı emeğin önemi çoğaldı. Bunun göstergesi şu oluyor: Teknoloji firmalarında bilgi taşmasının büyümeye etkisinin sermayeden daha fazla olduğu ispatlandı.
Anlayacağınız, artık ekonomik büyüme için tasarruflardan daha fazla kaliteli emek gerekiyor. İşte bu nedenle fırsat eşitliğini sağlayacak her çocuğa tablet bilgisayar projesi büyüme için çok önemli oluyor.