Faiz oranlarını kendi aralarında anlaşarak belirleyip vatandaşı soyan bankaların ardından bu defa petrolcülerin marifetleri ortaya çıkarıldı.
Neydi faizlerdeki soygun? Hemen hatırlatalım. Küresel finans piyasalarında eşik değer (benchmark) olarak kabul edilen LİBOR, yani Londra bankalararası faiz oranlarını bazı büyük bankalar kendi aralarında belirleyip 800 trilyon dolarlık mali piyasaları yıllardır dolandırıyorlardı.
Bu dolandırıcılık yöntemiyle emekliden işçiye, öğrenciden ev kadınına kadar pek çok kişinin cebinden haksız kazanç elde ettiler.
Hatta Türkiye'de de bu LİBOR skandalının ardından Rekabet Kurumu, aralarında anlaşıp faiz tespit ederek vatandaşı dolandırdıkları için bazı bankaları yakalayarak cezalandırdı. Hatırlayacaksınız, Türkiye'de faizler manipüle edilirken faiz lobisi uzun süre, "faizler arz ve talebe göre belirleniyor" söylemiyle vatandaşı kandırdı. Manipülasyon yapanları koruyup aklamaya çalıştı. İşte bu faiz dolandırıcılığının ardından şimdi de petrol fiyatlarını manipüle eden petrol çetesi yakalandı.
Gelelim petrol fiyatlarının nasıl manipüle edildiğine... Avrupa Komisyonu, salı günü Shell, BP ve Norveçli Statoil firmalarının petrol fiyatlarını kendi aralarında anlaşıp belirledikleri gerekçesiyle soruşturma başlattı. Bu üç firmanın petrol fiyatlarını saptıran raporları fiyat ajansı Platts'a gönderdiği ve bu yolla petrol ile biopetrol fiyatlarını istedikleri gibi saptadıkları ortaya çıkarıldı.
Petrol eşik fiyatlarını rapor eden piyasanın lideri konumundaki Platts ajansı, McGraw Hill Company'nin bir ünitesi olarak biliniyor. McGraw Hill Company'nin Türkiye'nin notunu haksız yere düşük tutan kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's un da sahibi olduğunu yeri gelmişken hemen hatırlatalım. Tekrar Platts ajansına dönersek... Bu ajans küresel fiziki petrol fiyatları ve petrol türevi ürünlerin milyarlarca dolar tutan kontratlarının yapılmasında eşik fiyat belirleyerek önemli bir rol oynuyor. Ve Platts ajansı basının ısrarlı sorularından kaçamayacağını anlayınca AB Komisyonu'nun soruşturmaya geldiğini kabul etti.
Ardından Shell, BP ve Statoil de haklarında soruşturma olduğunu açıklamak zorunda kaldılar.
Peki Platts ajansı yoluyla yapılan fiyat manipülasyonu hangi ürünleri ve kimleri etkiliyor? Platts ajansının eşik fiyatlarının ham petrol ve petrolün türev ürünlerinin fiyatları üzerinde çok büyük etkisi oluyor. Dolayısıyla dünyada kullanılan benzin ve doğal gazın tüketiciye maliyeti bu manipülasyon nedeniyle çoğalıyor. Bu durum aile bütçesine aşırı bir yük getiriyor.
Gelelim petrol fiyatlarında yapılan bu manipülasyonun Türkiye'ye etkisine... Türkiye geçen yıl enerji ithalatına 65 milyar dolarlık ödeme yaptı. Demek ki bu paranın büyük bir kısmı dolandırıcılara ödendi. Bu dolandırıcılığın tam 10 yıldır sürdüğü de soruşturma raporlarına yansıdı. Dolayısıyla Türkiye'nin cari açığının bir yandan petrol bir yandan faiz dolandırıcılarına ödenen paralardan oluştuğunu söylemekte bir sakınca yok herhalde.