ABD Başkanlık seçimleri 6 Kasım'da yapılacak. Seçimler yaklaştıkça iki aday ekonomi politikası üzerine tartışmalarını yoğunlaştırıyor. Demokratların başkan aday Barack Obama, zenginlerden daha fazla vergi alacağını ve bu vergileri fakirlerin sağlık harcamalarına yönelteceğini söylüyor. Cumhuriyetçilerin başkan adayı Mitt Romney ise zenginlerden alınan vergileri ve devlet harcamalarını azaltmayı vaat ediyor.
Önce şunu belirtelim: 2012 ABD başkanlık seçimlerinde temel konuları işsizlik, vergiler ve 14 trilyon dolarlık devlet borcunun nasıl yönetileceği oluşturuyor.
Peki Obama nasıl bir vergi politikası tasarlıyor? Obama'nın teknisyenleri, 2008'de bankacılık ve finans sisteminin iflas ettiğini, bu çöküşün işsizliği hızla yükselttiğini belirtiyorlar. Ama bu sorunlu ekonominin düzlüğe çıkartılabilmesi için alınması gereken tedbirleri, ekonomiyi bu hale getiren Cumhuriyetçilerin engellediğini ileri sürüyorlar. Cumhuriyetçilerin ve sağcı Çay Partisi'nin sürekli vergi indirimi ve harcama indirimi talebinde bulunduğunu söylüyorlar. Ve daha önce Bush yönetiminin yılda 250 bin dolar üzerindeki kazançlara uygulanan vergi muafiyetlerinin, ABD ekonomisinde yılda yarım trilyon dolar vergi kaybına neden olduğunu ileri sürüyorlar. İşte bu vergi kaybını önlemek için Obama 250 bin doların üzerinde kazancı olanlara Bush döneminde tanınan ve bu yılın sonunda süresi dolan vergi muafiyetlerinin kaldırılacağını söylüyor.
Piyasalarda bu vergi muafiyetlerinin kaldırılması konusu ise mali uçurum olarak değerlendiriliyor. Eğer bu muafiyetler kalkarsa, ekonominin yeniden gerileyeceği, büyüme hızının düşeceği ve işsizliğin artacağı öne sürülüyor. Peki gerçekten vergilerdeki artış ekonomik performansı olumsuz etkiliyor mu? Bu soruya bırakalım Nobel iktisat ödüllü Paul Krugman cevap versin.
Krugman, "End This Depression now" isimli yeni kitabında, "Herkes bilir ki düşük vergilerin ekonomik başarının anahtarı olduğu bir Amerikan inancıdır. Fakat işsizlik ve vergi arasındaki ilişkiye baktığımızda, vergilerin düşük olduğu yıllarda işsizlik arttı. Vergilerin yüksek olduğu yıllarda ise istihdam yükseldi" diyor.
Krugman, bu görüşünü ABD milli gelirinde verginin payı ile işsizlik rakamlarının karşılaştırılmasına dayandırıyor. 2000 yılında vergilerin milli gelir içindeki payı yüzde 20.6'yken işsizliğin yüzde 4 olduğunu, 2010'da ise vergilerin milli gelir içindeki payı yüzde 15.1'ken işsizliğin yüzde 9.6 olduğunu belirtiyor.
Dolayısıyla vergileri çoğaltarak işsizliğin azaltılabileceğini ve bunun yolunun maliye politikasından geçtiğini, kamu harcamalarının çoğalmasıyla işsizliğin hızla düşürülebileceğini ve 1 dolarlık kamu harcamasının milli gelirde 1.5 dolar artış yaptığını ileri sürüyor. Bu görüşünü de Columbia Üniversitesi'nden Emi Nakamura ve Jon Steinson'un araştırmasına dayandırıyor.
Bu açıklamaları yaptıktan sonra gelelim tekrar ABD seçimlerine ve zenginlerden alınacak vergiyle ilgili yapılan seçim tartışmalarına... Obama "Zenginlere tanınan vergi muafiyetlerini kaldıracağım, buradan gelecek parayı fakirlerin refahını yükseltmek için harcayacağım" diyor ve oyları rakibinin önünde gidiyor. Romney'nin oyları ise "zenginlerin vergisini ve kamu harcamalarını azaltacağım" dedikçe çoğalmıyor. USA Today/Gallup'un 22 Ekim tarihli araştırmasına göre, Obama, vergi konusunda Romney'nin üç puan önünde gidiyor.
Demek ki seçmen zenginlerin vergilerinin artmasını istiyor. Çünkü vatandaş, hiç kabahati yokken aç gözlü bazı para sahiplerinin yol açtığı 2008 mali krizinin bütün yükünü taşıdı. Hiç olmazsa bu yükün bir kısmının zenginlere aktarılmasını istiyor.
Eğer Obama seçimi kazanırsa bizim zenginler kulübü ne yapacak acaba? Çünkü bu tür vergiler Obama'nın kazanmasıyla herhalde küreselleşecek. Haksız aşırı kazançlar bütün dünyada vergilendirilmeye başlanacak. Zaten Başbakan Erdoğan da, "Niye olmasın. Gerekirse zenginlerden ilave vergi alabiliriz. TÜSİAD'a baktım ödüyorlar ama yeterli değil" demişti.