Son on yılda Türkiye ekonomisinde ortaya çıkan olumlu gelişmelerden biri de askeri harcamaların azaltılması oldu.
Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü "Sipri"nin verilerine dayanarak BBC'den Osman İkiz'in aktardığına göre, Türkiye son on yılda askeri harcamalarını ortalama yüzde 12 azalttı. 2001'de askeri harcamaların milli gelire oranı yüzde 3.7 iken bu oran 2011'de yüzde 2'ye geriledi. Yunanistan'da ise 2000'de askeri harcamaların milli gelire oranı yüzde 3.6 düzeyindeyken 2011'de yüzde 3 seviyesinde kaldı. Diğer komşumuz Rusya'nın askeri harcamalarının milli gelire oranı da yüzde 3.7 düzeyindeyken 2011'de yüzde 4'e yükseldi.
Rusya 71.9 milyar dolarlık askeri harcama tutarıyla, ABD'nin 711 milyar dolar, Çin'in 140 milyar dolarlık harcamalarının ardından 2011'de en fazla askeri harcama yapan ülkeler arasında üçüncü sırada. Sipri verilerine göre, Türkiye 2011'de 2010 sabit fiyatlarıyla 18.6 milyar dolar tutarında askeri harcama yaptı.
Peki askeri harcama tanımını Sipri nasıl yapıyor? Askeri harcamaların içinde silah alımlarından operasyon maliyetlerine, personel maaşlarına, askeri sosyal harcama ve askeri yatırımlara kadar hepsi yer alıyor. Hatta emekli askeri personele yapılan harcamalar da toplama dahil ediliyor.
Gelelim 2011'de dünyada yapılan askeri harcamalara... 2001'de küresel düzeyde 172 ülke incelendiğinde tam 1 trilyon 738 milyon dolar tutarında askeri harcama yapıldı. Bu rakam bize sabit fiyatlarla bir yıl öncesine göre askeri harcamaların yüzde 0.3 arttığını açıklıyor.
Silahlanma harcamaları son on yılda her yıl ortalama yüzde 4.5 artarken 2011'de daha az artmasının nedeni; harcamaları ABD'nin yüzde 1.2, merkezi Avrupa ülkelerinin yüzde 1.9, Doğu Avrupa ülkelerinin yüzde 10.2, Latin Amerika ülkelerinin yüzde 3.3 kısması. Fakat dikkat çekici nokta şu ki, 2011'de Afrika ülkeleri silahlanma harcamalarını yüzde 8.6, Ortadoğu yüzde 4.6, Asya ve Okyanusya ülkeleri yüzde 2.3 çoğalttı.
Tekrar Türkiye'ye dönersek... Peki son on yılda dünyada askeri harcamalar her yıl reel olarak yüzde 4.5 artarken Türkiye nasıl askeri harcamalarını reel olarak ortalama yüzde 12 azalttı?
Bu başarıyı şöyle açıklayabiliriz. Türkiye'nin son on yılda bütçe harcaması tercihlerini askeri harcama yerine eğitim ve sağlık harcamalarından yana kullandığını ileri sürebiliriz.
Öyle ki, askeri harcamaların milli gelir içindeki payı azalırken, son on yılda eğitim ve sağlık harcamalarının milli gelir içindeki payı çoğaldı. Ayrıca Türkiye'de askeri harcamaların 1994, 1996, 1997 ve 1999'da milli gelire oranının hep yüzde 4'ü aştığını da belirtmekte fayda var. Söz konusu dönemde bütçe açıklarının ve faiz giderlerinin çoğaldığına da dikkat çekmek gerekir.
O halde son on yılda dünyada silahlanma harcamaları çoğalırken, Türkiye'nin silahlanma harcamalarını azaltarak dünyada beş kutup ülkeden biri haline gelmesi, hatta bölgesel lider olması, dünyada güçlü ülke olmanın ölçüsünün silahtan ziyade refah artışı olduğu gerçeğini bize açıkça gösteriyor. Çünkü Türkiye'de askeri harcamalar son on yılda ortalama yüzde 12 azalırken, fert başına gelir üç kat çoğaldı ve böylece Türkiye dünyada daha güçlü ve saygın bir ülke haline geldi.
NOT: Dünkü yazımdaki 'Kdz Ereğli' ibaresini 'Marmara Ereğli' olarak düzeltir, özür dilerim.