Dünya mali krizi Amerikan piyasalarında ortaya çıktı ve hızla küresel bir ekonomik krize dönüştü. Amerikan mali krizinin ortaya çıkmasında bankalar önemli rol oynadı.
"Peki niye Amerikan bankaları, krizin tetikleyicisi oldu?" sorusu aklınıza gelebilir. Amerikan bankalarının sermayeleri yetersizdi, varlıklarının vadeleri uzun, borçlarının vadeleri kısaydı ve bankaların varlıklarını çoğunlukla türev ürünler oluşturduğundan kriz dönemlerinde bu türden varlıkların değerini ölçmek zordu. İşte bu nedenlerle konut kredilerinde ortaya çıkan ödeyememe sorunu, bankaların birdenbire mali krize girmelerine sebep oldu. Ve mali kriz tüketici güveninin gerilemesi nedeniyle de ekonomik krize dönüştü.
Peki mali kriz nasıl birdenbire ekonomik krize dönüştü? ABD'de 2007=100 bazlı tüketici güven endeksi 2009'un başında 20'ye, işletmelerin güven endeksi aynı bazda 60'a geriledi. İnsanlar tüketimlerini azalttı. Şirketler yeni yatırımlardan kaçındı. Böylece Amerikan ekonomisinde 2009'da yaşanan yüzde 2.6 oranındaki ekonomik daralma küresel ekonomiyi de küçülttü. Ve 2008'de 61.1 trilyon dolar olan dünya toplam geliri 2009'da 57.8 trilyon dolara geriledi.
Gelelim dünya ekonomik krizinin maliyetine... IMF baş ekonomisti Olivier Blanchard'ın hesabına göre, ekonomik kriz nedeniyle 2010-2015 arasında dünya gelirinde 30 trilyon dolar tutarında kayıp ortaya çıkıyor. Dünya gelirinde yaşanan bu kayıp, krizi tetikleyen konut kredilerinin neden olduğu ekonomik kaybın 100 katına ulaşıyor. Çünkü 2008 ortasında konut kredileri krizinin maliyeti 300 milyar dolar olarak hesaplandı.
Peki bundan sonra dünya ekonomisinde neler olacak? Beklentiler olumlu. Amerikan Merkez Bankası'nın son tahminine göre ABD ekonomisi bu yıl yüzde 3.4 ile yüzde 3.9 arasında büyüyecek. Perakende satışlar ABD'de 2011'de yüzde 4 artacak.
IMF'nin son tahminlerine gelince... Dünya ekonomisi 2011'de yüzde 4.5 genişleyecek. Gelişmiş ülkeler yüzde 1.6, gelişmekte olan ülkeler yüzde 7 büyüyecek. Çin'in büyüme oranı yüzde 9.5, Rusya'nın yüzde 4.6, Hindistan'ın yüzde 7.9 ve Brezilya'nın yüzde 5.1 olacak.
Türkiye'ye gelince... IMF'nin Türkiye için büyüme tahmini 2011'de yüzde 3.6, Hükümet'in tahmini ise yüzde 4.5 olarak belirtilmişti. Ama 2010'da Türkiye ekonomisinin büyümesi, tahminlerin aksine yüzde 8'in üzerinde olacağından, 2011 büyümesi de yüzde 6'ya yaklaşacak. Çünkü 2011 ocak ayında tüketici güven endeksi 91.29 gibi yüksek bir orana ulaştı. Geçen yıl ocak ayında tüketici güven endeksi 79.24 seviyesindeydi.
Anlayacağınız, Türkiye'de vatandaşın ekonomiye güveni sürekli artıyor. Dolayısıyla hata yapılmadığı takdirde, yaratılmak istenen kaos ortamına ve ülkeyi istikrarsızlaştırma çabalarına inat, ekonomi güçlenerek büyümeye devam edecek ve Türkiye'nin istikrarını sağlayan en önemli unsur olacak.
