Biraz gözden ırak kalan ama sosyal patlamanın eşiğine gelmiş olan Kuzey Afrika ülkeleri turumuzu bu üçüncü yazıyla noktalayacağız.
Tunus'ta işsizliği protesto için üç gencin peş peşe intihar etmesinden sonra (Not: Biri kendini yaktı, öbürü elektrik direğine tırmanıp 300 bin volt elektriğin geçtiği tellere sarıldı, biri de bir kuyuya atladı) kısa sürede tüm ülkeye yayılan protesto gösterileri komşuları ürküttü. Hem Libya'yı, hem Cezayir'i.
Libya lideri Kaddafi derhal hükümetine talimat verdi: "İşsiz Tunuslu gençlere sınır kapılarını açın. Gelsinler, ister turizm sektöründe çalışsınlar, ister diğer alanlarda..."
Yine Tunus'ta eylemlerin yoğunlaştığı günlerde Cezayir gazetelerinden "L'Expression" anlamlı bir başyazı yayınladı: "Bir komşudaki istikrarsızlık girişiminin sınırları aşıp diğer ülkelere sıçraması olasılığı her zaman güçlüdür. Cezayir, Tunus hükümetine el verip sosyal gerilimi düşürmesine yardımcı olmalı..."
Derken... Cezayir de karışıverdi. Oran'da başlayan olaylar kaşla göz arasında birçok kente yayıldı. İşsiz gençler ve yoksul yetişkinler karakollara saldırdılar, yolları kestiler, lastik yaktılar, işyerlerinin camlarını kırdılar...
Gerekçe hayat pahalılığı: Cezayir halkının ana besin maddesi kuskus, irmik, bitkisel yağ ve şeker.
Kuskus ve irmik, buğdaydan elde ediliyor. Bu yıl dünya buğday rekoltesi düştüğü için, fiyatlar ciddi biçimde arttı.
Aynı şekilde, bitkisel yağ ve şeker üretimleri de geriledi. Doğal olarak onlar da epey zamlandı.
Üretim düşüşüne bir de Çinliler'in beslenme alışkanlıklarının değişmeye başlaması nedeniyle Uzakdoğu Kaplanı'nın talebindeki başdöndürücü artışı koyun...
Tüm bunlara bir de spekülatif fonların hammaddelere yönelmesini ekleyin...
Zaten BM Beslenme ve Tarım Örgütü'nün (FAO) 55 üründen (Tahıl, bitkisel yağlar, süt ürünleri, şeker, et gibi) sepetinin endeksi her şeyi anlatmaya yeterli: Endeks geçen ay 214,7 puana ulaştı. Tüm zamanların rekoru. (Not: Bundan önceki rekor 213,5 puanla 2008 Temmuz'unda kırılmıştı.)
Besin maddelerindeki küresel fiyat artışları Cezayir'e katlanarak yansıdı. Zira hükümet zamanında stratejik stoklamaya gitmedi, şimdi meydan spekülatörlere, karaborsacılara kaldı. Sonuç? Buyurun: Şeker, bitkisel yağ, irmik gibi temel ürünlerdeki fiyat artışları birkaç ayda yüzde 30'un üstünde fırladı.
Bir başka temel ürün olan eti hiç sormayın...
Tunus'ta gençler "İşsiziz" diye sokağa dökülmüşlerdi, Cezayir'de ise hem gençler, hem de babaları-dedeleri, "Açız" diye bayrak açtılar.
Göreceksiniz, Tunus'ta olduğu gibi Cezayir'de de protesto gösterileri kısa sürede siyasallaşacak.
Zira asıl sorun halkın bunalması, bezmesi, demokratik oksijenden yoksun kalması. Nasıl bunalmasınlar; tablo şöyle:
Dün de yazdık; Tunus Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali 1987'den beri iktidarda ve 2014'te yeniden adaylığa hazırlanıyor.
Cezayir'de Devlet Başkanı Abdülaziz Buteflika 1999'dan bu yana iktidarda ve 2014'te yine aday.
Haydi oldu olacak, sosyal huzursuzluğu bir başka biçimde patlayan Mısır'ı da ekleyelim: Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek 1981'den beri işbaşında ve gelecek yıl sağlığı elverirse kendisi, elvermezse oğlu aday olacak!
Kuzey Afrika'daki toplumsal öfke bulutlarını ancak demokratik yeller dağıtabilir...