Bugün Ortadoğu'da hangi ülkeye giderseniz gidin, kapısını çalacağınız iki evin ya da dükkânın en az birinde Türk bayrağı görebilirsiniz. Suriye'de, Ürdün'de, Batı Şeria'da, Gazze Şeridi'nde Başbakan Erdoğan'ın "One Minute" çıkışıyla başlayan Türk bayrağı sevgisi, artık Yemen'e, Mısır'a kadar uzandı.
"Ortadoğu'da hangi ülkeye giderseniz gidin" dedik ama birini hariç tutuyoruz: İsrail.
Tuhaf; 8 yıl önce Ortadoğu'da sadece İsrail'de evlerde, dükkânlarda Türk bayrağı asılıydı. "One Minute" ile kaldırıldı. Gazze'ye insani yardım operasyonuna tepki gösterilerinde yakılanlar herhalde son bayraklar olmalı.
Bölgede hem dengelerin, hem de Türkiye'nin konumunun kökünden değişmesi, özellikle son iki yılda dünya medyasında yüzlerce yoruma malzeme oldu tabii. Ama Gazze operasyonunun Türk-İsrail ilişkilerindeki pamuk ipliğini koparacak noktaya getirmesi, yorumlara yepyeni boyutlar kazandırdı.
Aslında "Yepyeni pencereler açtı" demek, galiba daha doğru olacak. Zira her yorum sahibi bir başka pencereden sesleniyor, farklı "Manzaralar" anlatıyor.
Kimine göre, "Türkiye, Ortadoğu'yu Batı'nın gözüyle görmekten ziyade kendi çıkarlarına göre değerlendiriyor, ABD'nin belirlediği kurallara uymaya pek niyeti yok." (Cezayir gazetesi "El Watan" a konuşan "Carnegie" stratejik araştırmalar merkezi uzmanlarından Marina Ottoway)
Kimi, "Türkiye'nin Ortadoğu'da ABD'nin yeni rakibi durumuna gelmesi"nden dem vuruyor, "60 yıllık stratejik işbirliğinin ardından iki ülke stratejik rakiplere dönüştü" diyor. (New York'taki "Dış İlişkiler Konseyi"nin uzmanlarından Steven Cook'un "Foreign Policy" dergisinde yayınlanan yazısı)
Kimi, "Türkiye'nin Filistin davasının bayraktarlığını üstlenerek Ortadoğu'daki liderliğini pekiştirdiğini" savunuyor. ("Le Monde"un İstanbul muhabiri Guillaume Perrier)
Kimi, Türkiye'nin "Ortadoğu satranç tahtasında piyonlarını sürdüğünü" yazıyor. ("Le Figaro" gazetesi) Kimi, "Bu krizin Türkiye'yi zayıflattığını" iddia ediyor, "Ankara'nın arabuluculuk rolü önemliydi, çünkü bölgenin istikrara kavuşmasına katkı isteğini yansıtıyordu. Ama artık bu role soyunamaz. Türkiye çözümün bir parçasıydı, şimdi sorunun bir parçası haline geldi" diye konuşuyor. (Boğaziçi Üniversitesi siyasal bilimler uzmanı Gün Kut'un İsviçre gazetesi "Le Temps"a yaptığı değerlendirme)
Kimi de "Gazze filosuna saldırının Türkiye'yi Ortadoğu bataklığına ittiğini" öne sürüyor. ("The Economist" dergisi)
Bu analizlerin hangisi doğru? Ya da hangisi doğruya yakın?
Cevabımız: Hepsinde "Doğru" dan, "Gerçek"ten bir şeyler var. Çünkü, Ortadoğu bir "Puzzle". Ve her analiz, her yorum o "Puzzle"ın sadece bir parçasına bakarak yapılıyor.
Ama doğrunun da doğrusu diyebileceğimiz bir nokta ya da bir olgu var: Ortadoğu yeni şeylere gebe. Ebeliğini de Türkiye yapıyor.