Türkiye'de bir orta sınıf var mı? Var ise bu sınıf kendini nasıl tanımlıyor? Laiklik, din, zengin, yoksul, sağ ve sol gibi önemli konu başlıkları için neler düşünüyor? Doğrusu Açık Toplum Enstitüsü'nün Boğaziçi Üniversitesi ilebirlikte yaptığı 'Türkiye'de Orta Sınıfı Tanımlamak' konulu araştırma ilginç sonuçlar ortaya çıkarmış. Her şeyden önce evet Türkiye'de bir orta sınıf var. Açık Toplum Enstitüsü'nden Can Paker, Boğaziçi Üniversitesi'nden Doç. Dr. Hakan Yılmaz'ın yürüttüğü araştırmayla ilgili fikrini söylerken en çok 'Zengin nasıl zengin olmuş' sorusuna verilen cevaplardan etkilenmiş. Çünkü, araştırmaya katılanların yüzde 47.2 gibi büyük bir bölümü bir kimsenin çok çalıştığı ve çaba gösterdiği için zengin olduğunu düşünüyor. Can Paker, 'Bu gerçekten Avrupalı orta sınıf değeridir. 'Yolsuzluk yaptıkları, çalıpçırptıkları için' diyenler yüzde 20'lerde kalmış' diyor.
Araştırmaya dönmek istiyorum. Hakan Yılmaz ve ekibi bu araştırmayı Türkiye'nin kentsel nüfusunu temsil eden 18 ilde, 18 yaş üstü 1809 kişiyle konuşarak yapmış. Çalışmaya katılanların yüzde 50'si kadın, yüzde 50'i erkek, yüzde 46'sı ilkokul ve altı, yüzde 43'ü de orta ve lise eğitimli. Yüzde 41'i çalışıyor, yüzde 34'ü ev kadını, yüzde 7'si öğrenci, yüzde 7'si işsiz. Ortanca aylık gelir de 750-1000 YTL arasında.
Araştırmaya katılanlar, 'Toplumda kendinizi nerde görüyorsunuz' sorusuna yüzde 58.3 gibi yüksek oranda tam ortada görüyorum cevabını vermiş.
'Haliniz-vaktiniz yerinde mi?' sorusuna ise 'Kazandığımız para, ev kirasına ve karnımızı doyurmaya ancak yetiyor' cevabı verenlerin oranı yüzde 41.6.
'Elime para geçse ev alırım'
İlginçtir, Türkiye'de herkes bir kimsenin orta halli olup olmadığına kazandığı paradan, oturduğu semtten ve evden bakıp karar veriyor.
Orta sınıfın yüzde 78.9 gibi yüksek bir oranda maaş ve ücretle geçindiği ortaya çıkıyor. Ve araştırmada Türk toplumunun tipik bir yapısı da 'Elinize 100 bin YTL geçse ne yapardınız' sorusuna yüzde 51.5 gibi yüksek bir oranda verilen 'Ev alırdım' cevabıyla netleşiyor.
Hakan Yılmaz, araştırmayla da Türk toplumunun genel olarak lise ve ilkokul mezunu olduğunun ortaya çıktığı ve bu nedenle de Türkiye'de tepkilerin lise ve ilkokul seviyesinde verildiğini hatırlatıyor. Ama tabii Türk toplumunun okuma aşkının da pek çok ülkeye göre çok daha yüksek olduğu, 'Bıraksalar nereye kadar okumak isterdik?' sorusuna yüzde 46.8 gibi yüksek bir oranda verilen 'Yüksek lisans ve doktora yapardım' cevabıyla anlaşılıyor.
Kutuplaşmanın neresinde?
Araştırmaya göre, toplumun genel olarak yüzde 43.9'u genel olarak sağcıların tarafına yakın, yüzde 14.9 genel olarak solcuların tarafına yakın, yüzde 24.1'i de hem sağın,hem solun değerlerini uzlaştıran merkeze yakın.
'Her ne sebeple olursa olsun, askeri darbeleri ve baskı rejimlerini asla desteklemem ' diyenlerin oranı ise yüzde 81.9. Laikliği hiç değiştirmeden, eksiksiz uygulamak isteyenlerin oranı yüzde 44.9, laikliği yeniden yorumlamak isteyenlerin oranı yüzde 12.3. Her etnik grubun Türk kimliğini eksiksiz kabul etmesi gerektiğini isteyenler yüzde 42, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesini destekleyenler de yüzde 57.4.
Özetle söylemek gerekirse, Türkiye'nin orta sınıfı, laiklikten, AB'den ve de Türk kimliğinden vazgeçmek istemiyor.
Yeni Sağ ve Modern Dindar
Siyasal görüşler bazında Türkiye'de şöyle bir kümeleme ortaya çıkıyor.
Geleneksel sol (araştırmada demokrasi yanlısıbatı şüphecisi denilmiş) yüzde 23.4, Geleneksel Sağ (Demokrasi ve batı şüphecisi) yüzde 23.2 ve Yeni Sağ (Demokrasi ve batı yanlısı) yüzde 43.9.
Araştırmaya katılanların yüzde 62.7'si kendisini modern dindar, yüzde 37.3'ü de geleneksel dindar buluyor . Bu arada Kurban Bayramında kurban kesmek yerine bağışta bulunmayı hoş karşılayanlar modern dindar sayılıyor.
