Türkiye'de tutuklu sayısının yüksek olduğu söyleniyor. Başka ülkelerle mukayese ettiğimizde ve seneler içindeki gelişmeleri göz önüne aldığımızda, gerçekten bu oranın, iddia edildiği kadar yüksek olmadığı anlaşılıyor. Avrupa Birliği değerlendirmesine göre, alt mahkemelerden hüküm giyenler (onlara hükmen tutuklu da diyebiliriz), tutuklu kategorisine girmiyor. Yargıtay, Hizbullah davasında yargılanıp da, hükmen tutuklu olanları "10 yılı geçti" gerekçesiyle serbest bırakmıştı. Bence bu, yanlış bir yorumdu. Çünkü Hizbullahçılar, hüküm giymişlerdi ve dosyaları Yargıtay'a intikal etmişti.
Adalet Bakanlığı'ndan resmi rakamları aldım. 2000 yılında 24 bin tutuklu, 24 bin hükümlü var. (% 50-50 gibi.) 2002'den itibaren, istatistikte hükmen tutukluların rakamı da belirtiliyor. Buna göre, hükmen tutuklu 3 bin 929 (% 6.6), tutuklu 24 bin 621 (% 41.4), hükümlü 30 bin 879 (% 52).
Gelelim bugüne... 21.12.2011 itibariyle 18 bin 166 (% 14.1) hükmen tutuklu; 36 bin 730 (% 28.4) tutuklu; 74 bin 244 (% 57.5) hükümlü var.
Sonuç: Şu anda, cezaevinde bulunanların toplamında tutuklu oranı % 28.4 düzeyinde.
Danimarka, Belçika, İsrail, Kanada, Lüksemburg, Hollanda, İsviçre, İtalya, Arjantin, Suudi Arabistan, Monako, Malta, Filipin ve Pakistan'ın durumu bizden kötü. Sıraladığım ülkelerde tutukluluk oranı % 30-40'a (Danimarka, Belçika, İsrail, Kanada, Lüksemburg , Hollanda, İsviçre, İtalya), hatta % 50-60'a (Arjantin, Suudi Arabistan, Monako, Malta), % 70'e bile (Pakistan) varıyor.
Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, tutukluluk sürelerinin kısaltılmasından ziyade, yargılamanın hızlandırılması için adımlar atıldığını ve atılacağını söyledi. Bununla ilgili de bazı bilgiler verebilirim:
Adalet Bakanlığı istatistiklerine göre, Cumhuriyet Savcılıklarında soruşturma süresi, 2011'de ortalama 150 gün olarak gerçekleşti. Alt kademe mahkemelerinde ortalama yargılama süresi, ceza mahkemelerinde 265 gün, hukuk mahkemelerinde 200 gün, idari yargı mahkemelerinde ise 155 gün olarak hesaplanıyor. Savcılık ve mahkemede geçen süreye, bir de Yargıtay'daki zaman ilâve edilmeli. Esas tıkanma Yargıtay'da ortaya çıkıyordu. Yargıtay'da çalışan Tetkik hâkimi sayısı arttırıldı; Mayıs 2011'de 543 iken, bu rakam 805'e çıktı. Ayrıca, Yargıtay'da yeni daireler kuruldu ve yeni üyeler atandı. Yargıtay'ın kapasitesinin güçlendirilmesi sonucunda, Adalet Bakanlığı, yılda, 800 ilâ 850 bin dosyanın karara bağlanabileceğini hesaplıyor. 1 Ocak 2011 itibariyle, Yargıtay'da birikmiş dosya sayısı 561 bindi. Her yıl bu sayı artıyordu. Meselâ, 2006'da 205 bin, 2009'da 312 bin, 2010'da 453 bin ve 2011'de 561 bin. Hesap, önümüzdeki yıllarda Yargıtay'a ortalama 650 bin dosyanın geleceği üzerine yapılıyor. Böylece, kapasite artışı sayesinde her yıl biriken dosyanın 150-200 bin azalması bekleniyor. Bu şekilde, 3-3.5 yılın sonunda birikmiş dosyaların tümünün incelenmesi mümkün olacak.