Turfan, Uygur Özerk Bölgesi (Sinciang) içindeki şehirlerden.
"Dünyanın en sıcak 2 yerinden" biri.
"Çöküntü alanına" kurulmuş.
Bölge "deniz seviyesinin altında."
Nüfusu 580 bin.
Nüfusun yüzde 70'i Uygur.

***
Turfan "her çeşit sebze ve meyvenin en erken çıktığı, en bol olduğu yer" demek.
Bizdeki "turfanda" sözcüğü de oradan geliyormuş.
Turfan "koskoca çölün ortasındaki vaha" gibi.

***
Urumçi ile Turfan'ın arası 180 kilometre.
Yol "otoban."
Ama "3 saat sürüyor."
Sağımız, solumuz çöl.
"Tanrı dağlarının" eteklerindeyiz.
Dağın zirveleri hala karla kaplı.
Bir ara "elektrik üretim tesislerini" görüyoruz.
"Rüzgardan enerji elde ediliyor."
Çölün göbeğindeki Turfan'da hava sıcaklığı "49 derece."
Sokakta kimse yok.
Pazar "geceleri kuruluyor."
İyi de burası nasıl oluyor da "yemyeşil" halde?

***
Binlerce yıl önce "karız"lar yapılmış.
İnanılmaz bir "sistem."
Tanrı dağlarının kaynak suları yerin "70-80-90" metre derinindeki "kanallara" verilmiş.
Bu kanalların adı "karız."
Çölün altındaki karız kanallarının toplam uzunluğu "5 bin kilometreyi" buluyor.
Çinliler için bu karızlar "en az Çin Seddi kadar önemli."

***
"Karız" görmek istedik.
Götürdüler. Bir bahçeye gittik.
Sonra "basamak basamak aşağılara" indik.
Bir "düzlüğe" çıktık.
Sonra yine "basamak basamak aşağıya."
"Aynı işlem" birkaç kez tekrarlandı.
Aşağı indikçe hava serinliyordu.
Ve sonunda "karıza" ulaştık.
Tanrı dağından çıkan su "buz gibiydi." "Gürül gürüldü."
Mihmandarımız "içesiz, şifa bulasız" dedi.
Kana kana içtik. İlaç gibi geldi, günün yorgunluğunu unutuverdik.