Hazır Kütahya çinilerinden bahsediyorken gelin daha önce televizyon programımızda da paylaştığımız ufak bir araştırmamı yeniden huzurunuza getireyim. Bakın nasıl meşakkatli ama hoş bir yolculuğu var Kütahya çinisinin.

Tarih bu, tarih
Seramik yapımı Kütahya'da Frigler'le başlamış meğer. Ve ta Bizans Devri sonuna kadar da sürekli gelişmiş durmuş. 100 yılı aşkın bir süre Selçuklular' la Bizanslılar arasında tampon bölge olarak kalan kentte Bizans ve Selçuklu sanatının özellikleri sarmaş dolaş olmuş hallerde yansımış seramikçiliğe elbet.
İnanç turizminin bilgisi sağlam rehberleri o yüzden 1314 tarihli Vacidiye Medresesi'ndeki Abdülvacit Efendi'nin sandukasına götürüp oradaki çinileri gösterir turistlere. Sırf o mu, hayır. 1428 tarihli Yakup Bey Türbesi'nde ilk Osmanlı Devri renkli sırlı çini tuğlaları kullanılmış mesela. İşte orası da uğrak yerlerinden biri, gelen gidenin.

Çini deyip geçme aga!..
Çinicilikte kullanılan hammaddelerin adları çok hoş; Kırklar Toprağı, Gri Bilecik Kili, Maya, Çamaşır Kili, Çakmak Taş.
Ustalar diyor ki; " Savaş Kardeş bu hammaddelerin belli oranlarda karıştırılmasıyla Çark, Döküm ve Pres diye adlandırılan üç tür harman hazırlarız biz.
Çark harmanında; düz duvar tabağı, vazo, saksı ve şekerlik, döküm harmanında ; biblo, bardak, tabak ve küllük, pres harmanında; düz ya da desenli duvar plakaları yaparız ki dünyada boyumuzla ölçüşen olamaz. "

Ben de sordum
" Peki de; nasıl edersiniz bu zenaatı? " dediğimde yanıt şöyle geliyor; "Ocaklardan gelen hammaddeleri önce öğütürüz. Çakmak taş ile bir değirmende kuru olarak karıştırırız.
Plastik olmayan hammaddeler de vardır. Bunları da kaynatıp süzüp
harmana ekleriz. Dinlendirilmiş harman, kapalı suyu alındıktan sonra alçı kalıplara dökülür ya da eski fırın plakaları üzerine yayılır. Böylece, harmanın bileşimindeki su oranı ile plastik maddelerin bileşimindeki su oranı eşitlenir . İşte işin püf noktası buralardadır. Çünkü bunların kıvamı bunların sırrı Kütahya ustalarının belleğindedir.

Bitmeyen bir işlem
Daha sonra kurutma, plakalar püskürtme, diğer ürünleri daldırma,
ateşhane ve pişirmeden geçirme aşamaları da vardır da laf çok uzar anlatırsak. Ama ille de ateşhane bölümünde sırçanın pişirildiği yerdeki " Göz penceresini " söylemeliyiz.
Çünkü esas kontrol oralarda olur.
11-14 saatte 800-950 dereceye
ulaşır ki öff öff..
Eh şimdi gelin de bozuk atmayın " Ne alırsan 1-3 Milyon " yaygarasıyla yola dizilmiş Çin işi dandik malzemeye.
Gerçek Kütahyalılar sitem etmekte, kızmakta haklı değiller mi ne dersiniz?..