Özellikle resmi ideoloji ve resmi tarihe aykırı bir şey yazdığımda, iki tip tepki gelir: 1) Bazı okurlar, gayet iyi niyetli bir biçimde o bilgiyi açmamı, genişletmemi, ayrıntılara da girmemi ister. 2) Bazıları ise cehalet kılıcıyla saldırmayı tercih eder.
Geçen günkü yazıda, daha cumhuriyet kurulmadan, Osmanlı Darülfünunu'nda (Osmanlı dönemi üniversitesi) kız ve erkek öğrencilerin birlikte ders gördüklerini yazdım. (2 Haziran)
Hemen yukarıda değindiğim türden tepkileri aldım.
Gönderilen epostalardan, cehalet kılıcıyla saldıranlar arasında üniversite öğrencilerinin ve hatta öğretim elemanlarının da olduğunu anlıyorum.
Bakalım aşağıdaki bilgiler bu arkadaşları ikna edecek mi?
***
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından yayınlanan bir kitap var:
Türkiye'de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961).
Bu kitapta yer alan, "Cumhuriyet Öncesinde Üniversite Kavramının Ortaya Çıkışı ve Gerçekleştirilmesinde Alınan Yol" adlı makalesinin bir bölümünde Prof.
İlhan Tekeli, Osmanlı kadınlarının
Darülfünun (üniversite) ile ilişkisini anlatıyor:
***
Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu ile Süleymanpaşazade Sami Bey, kadınları Darülfünun'a çekebilmek amacıyla
'hanımlar için serbest dersler programı' hazırlar.
Maarif Nazırı Şükrü Bey'in de onayını aldıktan sonra dersler başlar.
Dersler şunlardır: Riyaziyat (matematik) ve Kozmoğrafya, Fizik, Hukuk-ı Nisvan (kadın hakları), Terbiye-i Bedeniye, Tarih, Hıfzıssıhha (sağlık bilgisi, hijyen), Terbiye...
Sonuç: Darülfünun binasındaki
600-700 kişilik salon tıklım tıklım dolar!
Bu talep karşısında
1914'te bir
İnas Darülfünunu (kadınlar üniversitesi) açılır.
Ancak tutucu çevreler kızlarla erkeklerin bırakın aynı sınıfı, aynı binada dahi ders görmesine karşı çıkar.
Bunun üzerine Edebiyat, Riyaziyat ve Tabiiyat şubelerinden oluşan İnas Darülfünunu, başka yere taşınır.
Ancak bir süre sonra kız öğrenciler dersleri boykot eder ve erkek dershanelerine girmeye başlar.
Kızların bu tepkisi karşısında, İstanbul Darülfünunu Divanı
16 Eylül 1921'de verdiği kararla, kızların da Darülfünun'a alınmasını kabul eder.
Artık kız ve erkek öğrenciler üniversitede birlikte okuyacaktır.
***
Darülfünun'un inişli çıkışlı tarihi bize şunu gösteriyor:
Bu topraklarda
modernleşme ve
aydınlanma Osmanlı dönemine uzanır.
Cumhuriyet inkılaplarının
tamamı, Osmanlı döneminde ya başlamıştır ya da ayrıntılı biçimde tartışılmıştır.
Üniversiteyi bir "Cumhuriyet kazanımı" sanmak, ancak ideolojiyle körleşmiş akademisyenlerin öne süreceği bir zırvalıktır ki maalesef bunu da şahit olduk.
***
OSMANLI KIZLARI KİMYA LABORATUVARINDA
Yıl 1922. Darülfünun Fen Fakültesi Kimya laboratuvarındaki kız öğrenciler. (Kaynak: "Darülfünun'dan Günümüze Üniversite Yayıncılığı ve Yaşamı". Hazırlayanlar: Prof. Emre Dölen ve Prof.
Nuran Yıldırım, Bilgi Üni.Yay.)
