Yıllar boyu ABD sinemasını gıptayla izledik. "Adamlar yapıyor çünkü paraları var" dedik. Çarpıcı efektleri, görkemli sahneleri, ileri teknolojiyi, sonsuz sayıda figüranı filan düşündüğümüzde bu yaklaşım insana makul geliyordu.
Ancak 'maddi imkân eşittir iyi film' denkleminin yanlış olduğu artık apaçık ortada. İstanbul Uluslararası Film Festivali'nde gösterilen Güney Kore yapıtları, iyi film yapmak için çok para gerektiğini öne sürenlerin iddialarını tuzla buz etti. Niye böyle düşündüğümü anlatayım...

***
Geçen gün Lee Changdong'un yönettiği, Venedik'te, Bergen'de, Seattle'da ödüller kazanan 'Vaha'yı izledim. Zekâsı biraz geri bir adamla, engelli bir kızın aşkını anlatıyor. Jong-du adlı erkeği canlandıran Sol Kyung-gu esaslı bir oyuncu.
Ama beni asıl şaşırtan Moon So-ri oldu. 'Şimdiye kadar böyle bir performans görmedim' desem inanın abartmış olmam.
Moon So-ri filmde Gong-ju adlı spastik kızı oynuyor. Biliyorsunuz spastikler ellerine, kollarına, bacaklarına, mimiklerine, dillerine hâkim olamazlar. Beynin verdiği emirleri sinirler yerine getiremez. Düşünürler, bir şeyler yapmak isterler ama vücutları buna izin vermez. Moon Sori işte bu durumdaki bir genç kadını canlandırıyor.
Bugüne dek çok esaslı oyunculuk örnekleri izledim. Ancak onların hepsinde tipler başka türlü de canlandırılabilirdi. Mesela 'Baba' ('Godfather') filmindeki Marlon Brando'yu düşünün. Şahanedir, değil mi? Ne var ki bundan 10 yıl sonra 'Baba' tekrar çekilebilir ve yeni mafya babası, Brando kadar iyi olabilir. Çünkü 'Baba ille de böyle görünür, böyle davranır' diye bir kural yok. Bu bir 'yorum' meselesi.
Öte yandan elleri, kolları, yüzü sürekli kasılan, yürüyemediği için yerde sürünen spastik bir insanı filmde taklit etmek başka bir durum: Burada 'yorum' değil, sadece 'bir' tane model var. Oyuncunun ideali o modeli en iyi biçimde yani bire bir tekrarlamak...
Moon So-ri işte bunu başarıyor! 130 dakikalık filmde bir an dahi sekmeden, bir karede dahi rol yapmakta olduğunu seyirciye hissettirmeden, spastik kızın acılarını, dertlerini, yalnızlığını, sevgisini gözümüzün önüne getiriyor.
Ben filmin başlarında, 'Acaba bu rolü gerçek bir spastik mi oynuyor' diye ciddi ciddi düşündüm. Ancak Gong-ju'nun 'normalleşme' hayallerini gösteren bölümde şaşırdım kaldım: Spastik kız düzeldi, güzelleşti, yürüdü, koştu, sevgilisiyle dans etti... Ve sonraki sahnede tekrar eski haline döndü!
Buraya Moon So-ri'nin iki fotoğrafını alıyorum. Biri Vaha'dan, diğeri başka bir filmden. Dikkatlice bakarsanız, "O spastik kızı, bu güzel kadın mı canlandırmış" diyeceksiniz.

***
'Vaha' sinemalara da gelir mi, ileride TV'de gösterilir mi bilmiyorum. Ancak bugün (cumartesi) festivalde son kez oynayacak. Beyoğlu sinemasında, saat 16.00'da. İmkânı olanlar bu sarsıcı filmi kaçırmasın.
'Vaha' ve diğer Güney Kore filmleri Türk yönetmenlerin hiçbir mazeretinin olamayacağını gösteriyor: Elinin altında zekice hazırlanmış bir senaryo ve yetenekli oyuncular varsa sıkı bir film çekersin. Nokta!