Kağıt oynayanlar bilir: İskambil destesinde rütbe olarak 10'luyla kızın arasındaki kağıda vale denir. Üstünde genç bir erkek profili bulunur.
Sembolü j, b ya da v'dir. Bacak, jilet, oğlan ve prens adı da verilir.
Vale, Fransızcadan geliyor ('valet'). Hizmetkar, genç adam demek...
Sevan Nişanyan'ın Sözlerin Soyağacı / Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü'nde, Orta Latincede 'vasselittus'us hizmetçi, Kelt dillerinde 'wasso'nun ast, uşak demek olduğu da kayıtlı.
Hulki Aktunç'un Büyük Argo Sözlüğü'nde 'vale'nin karşısında 'surat' yazıyor.
Ama gündelik dilde 'vale' dediği anda biri, bir mekan kapısında arabayı park etmek üzere devralan elemanlar geliyor aklımıza ilk olarak.
Otellerdeki oda temizlik görevlilerine de kat valesi deniyor ama işte ilk akla düşen; şık restoranların, bazı alışveriş merkezlerinin, otoparkların, davet alanlarının girişinde aracınızın anahtarını teslim ettiğiniz arkadaş. Otoparkçının, değnekçinin kibarcası vale.
İŞİNİ DÜZGÜN YAPANLAR VAR
Ama kelime olarak, ses/tını olarak kibarlaştırmak boşuna; kabalaşma yarışında semte ve kuruma bağlı olarak coşabiliyor bu kardeşlerimiz.
Arabayı geri getirdiklerinde radyo kanalının değişmiş olması, müzik dinlerken arabada sigara da içilmesi, vaka-i adiyeden. Bir ötesi, benzin ibresinin de değişmiş olması... İki ötesi, araba hafifçe 
çarpılmış, açıkça çizilmiş teslim alındığında, muhatap bulunamaması...
Tabii ki işini düzgün yapan temiz çocuklar da var ama bir sürü yerde vale, biraz da çete demek artık.
Paranın sonradan bulunması da, mefhumunun değişmesi de tehlikeli haller... Yırtıcı eleman çalıştıran vahşi müesseseler ile ele 100 kağıt tutuşturan pahalı oyuncak sahipleri, bu eğitimsiz gariban delikanlıları da şaşırttı tabii: 15 TL'lik ücret için mesela 50 TL verip de haklı olarak para üstü bekleyen insana diklenmeler... O arabalara bine ine, onları vıjjjjtlata carrrrtlata, şişinip babalanıp haddini bol aşmalar... Çoğu vale, kendisi bizzat bir kırmızı Porsche sanki! Öyle ateşli.
Bu yazının sebebi, stil danışmanı, moda editörü, model Ece Sükan ile tasarımcı eşi Ümit Benan'ın başına gelenler. Fakat öncesinden de doluyum!
Bir süre önce bizim sokağın başında bir vale peydahlandı.
İçini dolduramasa da adının arkasına üç durak öteden görülür ebatta puntolarla 'Gurme' yazan bir sucuk-pastırma markası, kahvaltıya gelenler mağdur olmasın diye vale hizmeti veriyor. Ve ama bu hizmetiyle kaldırımda taksi, dolmuş bekleyen biz vatandaşları mağdur ediyor.
Ortak ve müşteri kitlesinin ne hikmetse bire bir örtüştüğü bu mekana, bizim mahallede pek alışık olmadığımız üzere kırmızı Ferrari ve Porsche'ler uğruyor. "Al koçum bunu" ve "Ooo abicim buyursunlaaar" nidalarından sonra bazen bir minik fiyuuuuv sesiyle bazen arabanın yüzünüze çarpan parking rüzgarıyla irkiliyorsunuz...
Evden bu noktaya yaya olarak her indiğimde, bu valeyi dövmek için avucumu kaşındıran bir şey, mutlaka oluyor.
Cadde trafiğini etkileyecek kadar mütecaviz biçimde dikine park mesela. Bizim sokak ağzını komple kapamak ya da. Bir ileri bir geri volta atma suretiyle kaldırım işgali sonra.
Bu afili oyuncak sahiplerine yağ çekerken havayı kirleten paçoz konuşmalar, özgüvenden patlayacak gibi duran o sakil haller... Her seferinde ağzıma gelen lafı yutuyorum.
Hiç şüphem yok çünkü, 'höşt' dediğim anda bir de üstüne dayak yiyeceğim!
Ece Sükan'la Ümit Benan geçen hafta sonu Bebek'te yürürken, geri geri sert manevra yapan bir vale arabayla çifte çarpmış. 'Lan'lı konuşma muhakkak ki daha ağır küfürleşmeye gitmiş ki dört tane vale (altı-yedi de deniyor) sopalarla resmen saldırmış Sükan ve Benan'a.
'VEYLİ' DİYELİM ARTIK
Bebek'te saat 14.00'da olabiliyorsa böyle bir şey...
Müessesenin ve adamların kimliği apaçık görünüyor ama bu durum suratlar mor-kırmızı, boyun damarları kabarmış zıvanadan çıkmalarını engellemiyorsa, vay halimize...
Ece Sükan'la Ümit Benan birbirine çok yakışan bir çift.
Yeni evlendiler; Instagram'a koydukları düğün fotoğrafları pek çokları için imrendirici güzellikteydi. Nazar değdi diyelim.
Bir de İngilizcede 'vale' yazılıp 'veyli' okunan bir kelime var ki, Latinceden geliyor ve 'güle güle', 'hoşçakal', 'elveda', 'uğurlar olsun' demek. Bu tarz valelere veyli diyelim artık kıcaca!
