Bazıları Türk parasındaki oynaklığın ekonomideki dengesizlikten kaynaklandığını ileri sürüyor. Oysa Türkiye ekonomisinin temel göstergelerinde sorun yok. Kamu bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 1.1, kamu borçlarının milli gelire oranı yüzde 35 düzeyinde. Bir de devletin kısa vadeli dış borcu olmadığını hemen belirtelim.
Peki bazılarının Türkiye ekonomisinde risk olarak gösterdiği ne? Onlar cari açığı risk olarak gösteriyor. Gelelim cari açığın nedenine... Nedeni şu, özel sektörün bu ülkede kazandığı paraları yurtdışında tutmasından kaynaklanıyor cari açık. Devlet bütçesi eskiden olduğu gibi yüksek bütçe açığı vermediğinden cari açığın oluşumunda devletin katkısı yok. O halde bazı özel sektör firmaları kendi kendisine borç verdiğinden cari açığın riski de azalıyor diyebiliriz.
Gelelim son dönemde Türk parasında yaşanan oynaklığın nedenine... Bildiğiniz gibi birinci neden ABD Merkez Bankası'nın parasal sıkılaştırmaya gitmesi. Ve sıkılaştırma nedeniyle doların tekrar ABD'ye dönmesine neden oluyor.
Yine Amerikan borç tavanının 7 Şubat'ta 2014'te yeni bir kriz yaratma olasılığı doların fiyatını çoğaltan bir etken. Bu iki etkenin yanında Çin'in büyüme hızının azalması özellikle hammadde ihracatından güç alan Brezilya, Güney Afrika ve Rusya'nın döviz kazançlarının azalacağı sinyalini veriyor.
İşte bu etkenler Brezilya, Güney Afrika ve Rusya para birimleri üzerinden varlıklara satış getiriyor. Tabii bu arada Arjantin'in döviz rezervlerinin azalması ve enflasyonun yüzde 25'e ulaşması gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinde oynaklık yaratıyor. Örneğin Arjantin pesosu 4 Ocak 2014'ten bugüne yüzde 28 değer kaybetti. Tabii bu gelişmeler kategorik olarak Türkiye'yi de etkiliyor.
Gelelim faiz artışı yaparak döviz fiyatlarındaki artışın durdurulmasına... Brezilya Merkez Bankası son 12 ay içinde politika faizlerini yüzde 7.25'ten yüzde 10.50'ye çıkarttı. Fakat parası aynı dönemde yüzde 18 değer kaybetti ve değer kaybetmeye devam ediyor. Cari açığı da artıyor Brezilya'nın. O halde faiz artışı çare olamıyor cari açığı kapatmak için. Döviz kurlarının serbest dalgalanmasını sağlamaktan başka çare yok.
Gelelim tekrar Türkiye ekonomisine... Hatırlayacaksınız 2006 baharında ABD Merkez Bankası faizleri yükseltti. Ve küresel piyasalarda günümüzde olduğu gibi varlık fiyatlarında ve dövizde oynaklıklar yaşandı. O sırada Merkez politika faizlerini yükselterek müdahalede bulundu, döviz fiyatları geriledi ama cari açığa çare olamadı. Özel kesim tasarrufları artacağına azaldı. O halde ekonominin başarısı için ne yapmalı? Bu ekonominin başarısı için yatırımları dış ticarete (tradable) konu olan malların üretimine yönlendirmek şart. Aksi takdirde faizlerin yükseltilmesiyle yine lüks otomobil, lüks AVM, lüks konut, lüks lokantaya para yatırmaya devam edeceğiz. Bu yol yani faiz artırımı çıkmaz sokak.