Nükleer çalışmalarını durdurmadığı için İran'a ambargo uygulanacak. AB üyesi ülkeler 1 Temmuz 2012'de İran'dan petrol ithalatını durduracak. İşte bu nedenle, geçtiğimiz günlerde ABD yönetimi İran'dan petrol ithalatını azaltmayan ülkeleri kara listeye aldı. 12 ülkenin bulunduğu listede Türkiye de yer alıyor.
İran'dan en çok petrol alan ülkeler listesinde en başta Çin, ikinci sırada Hindistan yer alıyor. Listedeki sıralaması henüz belli olmayan ülkeler arasında G.Kore, Endonezya, Malezya, Pakistan, Filipinler, Singapur, G.Afrika, Sri Lanka, Tayvan ve Türkiye bulunuyor.
Peki bu ülkeler İran'dan petrol alımını kesmezse ne olacak? Çeşitli yaptırımlara maruz kalacaklar. Kısaca bu ülkeleri ABD cezalandıracak.
Gelelim Türkiye'nin durumuna... ABD'nin Türkiye Büyükelçisi Francis Ricciardone dün "Türkiye bir karar vermeli" dedikten sonra, "Bazı ülkeler, İran'dan petrol ithalatını önemli ölçüde azalttı. Türkiye de dahil diğer ülkelerin de benzer adım atmasını bekliyoruz" diye konuştu. Ama ABD büyükelçisi, Türkiye'den istenen bu adımın getireceği maliyetin nasıl telafi edileceğinin cevabını vermiyor. Türkiye, İran'a komşu ülke olduğu için petrol ve doğalgaz alıyor. Bunun karşılığında İran'a mal satıyor. İran'a 2011'de ihracatımız 3.6 milyar dolar, ithalatımız 12.4 milyar dolar oldu. Türkiye'nin petrol alımını durdurması ihracatını da durduracağından iki komşu ülkenin ticaretinde büyük azalma olacak. Buna rağmen ABD Türkiye'ye baskı yapmaya devam ediyor.
Peki ABD, Türkiye'ye petrol almaması için baskı yaparken kendisi ne yapıyor? İran'a buğday, diğer tarımsal ürünler ve gıda maddeleri satıyor. Çünkü İran'da yaşanan kuraklık nedeniyle buğday üretiminde azalma var. The Wall Street Journal gazetesinin dünkü nüshasındaki habere göre, son birkaç ayda İran'da ekmek fiyatları yüzde 30 yükseldi.
ABD Tarım Bakanlığı'na göre, İran hazirana kadar 2 milyon ton buğday ithal edecek. Ayrıca İran 3 milyon tonluk buğday ithalatı anlaşması yapmak için Hindistan'la da görüşüyor. İran'a uygulanan yaptırımlar gıda ihracatına izin veriyor. Ama ABD'nin Türkiye'ye petrol ithal etme yasağı, Türkiye'nin gıda maddesi satışının yolunu da kapatıyor. Çünkü Türkiye enerji ham maddesi ithal etmediği takdirde bu defa İran'ın Türkiye'den ithalat yapması zorlaşacak.
Peki bu işten kim kârlı çıkacak? Bilindiği gibi ABD yılda yaklaşık 120 milyar dolarlık gıda maddesi ihraç ediyor. Türkiye'ye yaptırım uygulayarak ABD bir bakıma kendisine yeni bir pazar açıyor. Çünkü İran'ın nüfusu 78 milyon ve dolayısıyla gıda ihtiyacı oldukça fazla.
Bu yıl İran ve Ortadoğu'da kuraklık var. İran'da buğday hasadı mayısta başlayacak, ürün beklentisi düşük. Bu nedenle ABD, İran ve Ortadoğu gıda pazarına göz dikti. Ayrıca İran ve İsrail'in yarattığı gerilim stratejik gıda stoklarının yapılmasına ve mevcutların artırılmasına neden oluyor. Dolayısıyla ek gıda maddesi alımı da söz konusu oluyor tabii.
Gelelim "ABD sattığı malların parasını nasıl transfer ediyor" meselesine... Bilindiği gibi ABD İran'la para transferlerine ambargo uyguluyor. Bazı bankalar İran'la ilişkilerini kesti. Bu nedenle İran, ABD'den aldığı malların bedelini, Ortadoğu ve Avrupa Bankaları aracılığıyla ABD'li firmalara gönderiyor. Anlayacağınız para transferinde de sorun yok. Kısacası ABD bize "sen dur" diyor, kendisi İran pazarına mal satmaya başlıyor. Bunun adı da ambargo oluyor.