Para birimlerinin değer kazanması veya kaybetmesi ülke ekonomilerini olumlu ya da olumsuz etkiler. Para ticareti yapanlar da para birimlerinin değer değişiminden büyük kazançlar elde edebilir.
Bazen bir ülkenin parasının değer kaybetmesi o ülkeye rekabet gücü kazandırdığından dolayı çok faydalı da olabilir. Çünkü bir ülke parasının rekabet gücü aslında nominal değil reel değeriyle ölçülür.
Paranın reel değeri ise bir ülke para biriminin enflasyondan arındırılmış değeri olarak tanımlanır. Eğer bir para birimi diğer ülkelerin enflasyon oranları ve kendi ülke enflasyonuna paralel olarak değer kazanıyor ya da kaybediyorsa rekabet gücü hep aynı kalabilir. Ama enflasyon farklarına uygun olarak değer değişimi olmuyorsa rekabet gücü kaybedilir.
Bütün bunları niye anlattığımıza gelince...
Avrupa para birimi euro son günlerde Amerikan doları ve diğer ülke para birimlerine göre nominal olarak hızla değer kaybetti.
ABD ve euro bölgesinin enflasyon oranlarını karşılaştırdığımızda birbirine yakın enflasyon oranları yaşanıyor. Bu durumda euronun değer kaybetmesi, aslında euro kullanan ülkelere rekabet gücü kazandırıyor. Euro bölgesinin sorunlarını çözmesi için büyümeye ihtiyacı olduğunu düşünürsek, euro/dolar paritesinin euro aleyhine gelişmesi bizim için de bir avantaj oluyor. Çünkü Avrupa Gümrük Birliği'ne üye ülkelerin ihracatının çoğalması bizim ihracatımızı da olumlu etkileyecek bir gelişme olacak.
Peki euro dolar paritesi için 2012 beklentisi ne? JP Morgan Bankası, döviz ticaretinde dünyanın beşinci büyük bankası olarak biliniyor. Onun tahminlerine göre, bu yılın ilk üç ayında euro/dolar paritesi 1.30 civarında seyredecek. Ardından eylülde 1.34 paritesine çıkacak. Gelecek yıl 1.38 seviyesine ulaşabilecek. Bu tahminin aksine 2012'de euro/dolar paritesinin 1.17'ye kadar gerileyeceğini düşünenlerin olduğunu da belirtelim.
Gelelim Çin parası yuanın durumuna...
Yuan serbest dalgalanan bir para birimi değil. Çin, parasının değerini ihracatı teşvik amacıyla sürekli düşük tutuyor. Ama son dönemde ABD'nin baskılarıyla yuana bir miktar değer kazandırıldı. Halen bir dolar 6.3 yuan ediyor. Orta ve uzun vadede ise yuanın değer kazanması bekleniyor.
Çünkü Çinlilerin artık sadece ihracatı değil iç tüketimi de çoğaltması gerekiyor. Ayrıca Çin, parasının uzun vadede rezerv para birimi olmasını arzuluyor.
Bunun denemelerini Hong Kong ve Macau üzerinden yapıyor. Bu iki bölgede yuan ile dış ticaret destekleniyor. Böylece dünya ticaretinde yuan kullanımı çoğaltılmaya çalışılıyor.
Peki Çin, parasını rezerv para yapabilir mi? Halen Çin, dünya üretiminin yüzde 10'unu yapıyor. Kısa sürede bu üretim oranı hızla artacak, hatta Çin milli geliri ABD'yi orta vadede geçecek. Bu beklenti gerçekleşirse, yuanın rezerv para birimi olmaması için ortada hiçbir neden yok.
Tabii hemen dünya tarihine de bakmak gerekiyor. ABD, dünya birincisi İngiltere'den daha büyük bir ekonomi haline 1872'de geldi. Ama Amerikalılar doları Birinci Dünya Savaşı'na kadar uluslararası rezerv para birimi olarak sterlin yerine hemen dolaşıma sokmadılar, biraz beklediler. Çin de ABD gibi bekleyecek ve fırsatını bulduğunda parasını rezerv para haline dönüştürecek. Çünkü Bank of China ve diğer bankalar yuan kullanımını destekliyor.
Özellikle yuan kullanan yabancı yatırımcılara spot piyasadan yüzde beş aşağıya yuan verebiliyorlar. Kısaca gelecek artık Çin'de ve diğer gelişmekte olan ülke paralarında. Bu paralar arasında Türk parası da var. Gelecekle ilgili hesapları eski dünyaya değil, yeni dünyaya göre yapmak gerekiyor.