ABD Başkanı Barack Obama'nın mali işler komisyonu, Amerikan ekonomisini çıkmazdan kurtarmak için yeni bir mali plan hazırladı. Yeni mali planın amacı, Amerikan mali sisteminin nasıl sürdürülebilir hale geleceğini göstermek.
Peki Amerikan mali sistemi sürdürülebilir hale nasıl getirilecek? Hazırlanan yeni mali plana göre, Amerikan devlet borçları 2019'a kadar 4 trilyon dolar azaltılacak. Borçların üçte ikisi harcamaların azaltılmasıyla, üçte biri vergi artışlarıyla sağlanacak.
Devlet borçlarının milli gelire oranı 2023'te yüzde 60, 2035'te yüzde 40 olacak.
Bütçe açığına gelince... Bütçe açığı 2015'te milli gelirin yüzde 2'sine gerileyecek. Yeni mali planda sermaye kazançları ve hisse senedine bağlı kâr payları vergilendirilecek. Mortgage faizleri, işverenin ödediği sağlık sigortası giderleri vergiden istisna olacak. Mevcut beş oranlı vergi bantları üçe indirilerek, gelir üzerinden alınan vergiler yüzde 12, yüzde 22 ve yüzde 28 oranlarında uygulanacak.
Gelelim mali sisteme en çok yük getiren harcama kalemlerinden olan sosyal güvenlik sistemine... Yaşam süresi uzadığı için emeklilik yaşı 2050'de 68'e çıkarılacak. 2075'te 69 olacak. Ancak insanlar, 62 yaşından sonra ağır işlerde çalıştırılamayacak. Anlayacağınız yeni yaklaşıma göre, 62 yaşına kadar insanlar orta yaş olarak değerlendiriliyor ve 62 yaşa kadar ağır iş yapabilecekleri kabul ediliyor. Eğer bu mali plan Amerikan Kongresi tarafından kabul edilirse, ABD ekonomisi önümüzdeki dönemde mali disipline girecek.
Böylece Amerikan ekonomisi için beklentiler olumlu olacak.
Peki Türkiye'nin orta vadeli mali planı ile ABD'nin yeni mali planını karşılaştırırsak nasıl bir değerlendirme yapabiliriz? Türkiye'nin hazırladığı üç yıllık mali plan ABD'nin yeni mali planından çok daha iyi performans hedefine sahip.
Türkiye'nin hazırladığı mali plana göre, bütçe açığının milli gelire oranı 2013'te yüzde 1.6'ya, kamu borç yükü ise yüzde 36.8'e geriliyor. ABD'nin bütçe açığı ise ancak 2015'te yüzde 2, borç yükü ise ancak 2035'te yüzde 40'a gerileyecek.
Bu mali planlara bakarak, Türkiye ekonomisinin Amerikan ekonomisinden daha güvenilir bir maliye politikasına sahip olduğunu ileri sürebiliriz.
Anlayacağınız, ABD'nin savaşçı dış politikası Amerikan maliyesini zora düşürürken, Türkiye'nin barışçı ve çevre ülkelerle sıfır sorun diplomasisi mali yapıyı güçlendiriyor. "Savaşmadan yaşayamaz" denilen Amerikan ekonomisinin artık savaşın ekonomiye etkisini gözden geçirmesi gerekiyor.
