Avrupa Para Birliği'nin geleceğiyle ilgili tartışmalar giderek artıyor. Hatta para birliğine üye ülkelerden şimdi acaba hangisi batacak sorusu sık sık soruluyor. Hatırlayacaksınız, Yunanistan'ın ardından İrlanda'nın batacağı tahmin edildi ve bu tahmin kısa süre sonra gerçekleşti. İrlanda önceleri biraz direndi ama 85 milyar euro tutarındaki yardımı alabilmek için önüne konulan kemer sıkma anlaşmasına imzasını attı. Şimdi Avrupa Para Birliği'nde batma sırasının Portekiz ve İspanya'ya geldiği ileri sürülüyor. İtalya ve Belçika da sorunlu ülkeler arasında sayılıyor.
Peki Avrupa Para Birliği ülkeleri batarsa euro ne olacak? Bu konuda pazar akşamı Almanya ve Fransa iki sayfalık bir anlaşma imzaladı. Euro Bölgesi'nde krizleri atlatabilmek için alacaklı özel bankalar da kurtarma operasyonuna katılacaklar. Gerektiğinde alacaklarının vadelerini uzatacaklar. Böylece sadece devletler ve Avrupa Merkez Bankası değil özel sektör de elini taşın altına sokacak. Halen Avrupa'nın kasasında krizlere karşı kullanmak için topladığı 440 milyar euroluk bir fon var. Bu fon, 2013 sonrasına genişletilerek aktarılacak.
Gelelim Almanya ve Fransa'nın anlaştığı Avrupa İstikrar Mekanizması'nın nasıl çalışacağına... Krizlerde kurtarma operasyonları, yaşanan olaylar, tek tek ele alınarak yapılacak. Kurtarma, parayı otomatik veren bir mekanizmaya dönüşmeyecek. İki ülkenin anlaştığı sistem 2013'ten sonra uygulanmaya başlayacak. O tarihe kadar yaşanacak krizlerde mevcut fon kullanılacak.
Peki Almanya ve Fransa'nın üzerinde uzlaştığı sistem çalışır mı? Ünlü iktisatçı Paul Krugman'a göre, farklı emek verimliliği olan ülkelerin tek bir para birimi kullanarak "optimum para sahası" yaratması mümkün değil. Dolayısıyla euronun yaşaması için Yunanistan, İrlanda, Portekiz ve İspanya gibi emek verimliliği düşük ülkelerin sistemden çıkması gerekiyor. Buna rağmen, Almanya ve Fransa'nın yaptıkları anlaşmayla euroyu yaşatmak için ellerinden geleni yapacakları anlaşılıyor. Çünkü bu iki ülke, çevre ülkelere önemli tutarlarda ihracat yapıyorlar ve silah satışından para kazanıyorlar. Eğer çevre ülkeler para sisteminden atılırsa iki ülkenin sanayi ve silah pazarı daralır. Bu nedenle Almanya ve Fransa euroyu yaşatmakta kararlılar.
Gelelim euronun İrlanda'nın krizi ardından dolar karşısındaki değer kaybına... İrlanda krizi nedeniyle euro, dolar karşısında değer kaybetti. Ve dün euro/dolar paritesi son iki ayın en düşük seviyesi 1.31'e doğru geriledi. Paritenin kısa dönemde 1.30 ile 1.33 arasında oynayacağı düşünülüyor. Euro/ dolardaki gelişmeler, TL'yi de ilgilendiriyor. Parite 1.31'e doğru geriledikçe dolar/TL paritesi dün 1 lira 50 kuruşun üzerine çıktı.
Asıl soruya dönersek... Şimdi acaba İrlanda'nın ardından Portekiz mi yoksa İspanya mı batacak? Portekiz'in getireceği yük fazla olmadığı için batsa bile pek önemsenmiyor. İspanya'nın batması halinde ise sistemin üzerine binecek yük oldukça fazla. İspanya odadaki file benzetiliyor. İngiliz Barclays Capital'in raporuna göre, durum gene de ümitsiz değil. Çünkü İspanya'nın batması halinde bile Almanya ve Fransa bu ülkenin yükünü taşıyacak mali güce sahipler. Dolayısıyla İspanya'nın batması yolun sonu olmayacak.
