Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın (UNDP) hazırladığı İnsani Gelişmişlik Endeksi'ne göre, Bulgaristan 58, Brezilya 73, Türkiye 83'üncü sırada yer alıyor. ABD ise insani gelişmişlikte kendine 4'üncü sırada yer buluyor.
UNDP'nin hazırladığı endekste insani gelişmişliğin ölçüsü, sadece ortalama okula gitme süresi, yaşam süresinin uzunluğu, fert başına gelir gibi değişkenlerle değil, aynı zamanda bilgiye ulaşma, çevreyi koruma gibi gelire bağlı olmayan değişkenlerle de belirleniyor.
Endeksin ismi adı üstünde 'insani gelişmişlik'... Irak'ı işgal edip 1 milyon insanın ölümüne sebep olan ABD'nin insani gelişmişlikte dünya dördüncüsü olmasını bu endeks acaba nasıl açıklıyor?
UNDP'ye göre ABD'de ortalama eğitim süresi 12.4 yıl, fert başına gelir 47 bin dolar, ortalama yaşam süresi 79.6 yıl... Bilgiye ulaşma, çevre koruma gibi değişkenlerden oluşan gelire bağlı olmayan insani gelişmişlik endeksi de 0.917 puan ile çok yüksek ABD'nin.
Eğer UNDP'nin hesaplamaları doğru ise ve Amerikan toplumu, eğitimli, bilgiye ulaşabilen ve çevreye duyarlı insani gelişmişliği çok yüksek toplum ise, bu toplum Irak'ta yapılanları nasıl oldu da duyamadı? Ya da duydu da niye ses çıkarmadı? Binlerce insanı öldüren, işkence yapan yöneticilerini niye yargılayamadı?
Zulümden hesap sormayan bir insani gelişmişlik olur mu? Amerikan askerinin attığı bombalar, Dicle nehrine Amerikan ordusunun döktüğü ağır metaller Mezopotamya'yı kirletti. Çevreye duyarlılığı yüksek olduğu ileri sürülen Amerikan halkı bunu da mı fark edemedi?
Gelelim yolsuzluklara... Irak savaşını destekleyen ve savaşan eski asker ve sivil bürokratlar şimdi Irak'ta ticaret yaparak para kazanmaya başladılar. George W. Bush döneminin önemli isimlerinden ABD'nin eski Bağdat Büyükelçisi Zalmay Halilzad ve ABD'nin Irak'taki eski valisi emekli General Jay Garner savaşın ardından Irak piyasasına ilk giren isimler oldu. Eski Amerikan Büyükelçisi ve savaş destekçisi Zalmay Halilzad, şirketlere danışmanlık hizmeti veriyor. Halilzad, aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in eski elçilerinden. Yani endeksini düzenleyen kurumun elçisi.
Emekli General Jay Garner ise Saddam Hüseyin rejimi yıkıldıktan sonra kurulan yeni yönetimin Amerikalı valisiydi. O şimdi Amerika'nın eski Irak Valisi olarak, Kürdistan petrol rezervlerinin yüzde 37'sini satın alan Kanadalı enerji şirketi Vast Exploration'ın yönetim kurulu üyesi oldu. Ne yaman bir çelişki değil mi? Savaş çıkaracaksın, çocukları öldüreceksin sonra da insani gelişmişlikte ön sıralarda yer alacaksın. Ayrıca ABD, dünyaya en çok silah satan ülke. 'Savaş çıkar, para kazan" düşüncesi herhalde okulluluk süresi uzadıkça artıyor.
İnsani gelişmişliği yüksek Amerikan Başkanlarından George Bush'un son kitabına gelince... Eski Başkan Bush, yazdığı kitapta, Irak savaşıyla ilgili birçok hata yaptığını kabul ediyor, iddiaların aksine, Irak'ta kitle imha silahları bulamamasının bu hataların başında geldiğini belirtiyor.
Bırakın Amerikan halkını, Amerikan Başkanı bile doğru bilgiye ulaşamadığını söylüyor ve şimdi günah çıkartıyor. Bütün bu örneklerden, UNDP'nin düzenlediği insani gelişmişlik endeksinin aslında kocaman bir yalan olduğu ortaya çıkıyor. Dördüncü sıradaki ABD'nin, insani gelişmişlikte 169'uncu sıradaki Zimbabwe'nin de altına düşebileceği anlaşılıyor.
Peki bütün bunları niye anlattık? AK Parti'nin son sekiz yılda ekonomide elde ettiği başarıyı küçümsemeye çalışanlar, UNDP'nin insani gelişmişlik endeksini kullanıp, Türkiye'nin pek öyle söylendiği gibi başarılı olamadığını ileri sürüyorlar. Oysa Türkiye'yi kıyasladıkları endeksin, biraz düşünseler, insani gelişmeyle hiçbir ilgisi yok. Gerçekleri yansıtan bir insani gelişme endeksi yapılsa... Dünyanın en büyük silah satıcıları olan, savaşlarla çevreyi kirleten, her türlü yolsuzluğu yapan diplomatlara sahip Norveç, ABD, İngiltere, Hollanda'nın Burindi'den ve Mozambik'ten insanlık yönünden daha gelişmiş olduğunu kimse ileri süremez.
