Van'daki dostumuz Nuray Haytabaşı gene çok şirin bir yazı göndermiş.. Kendi çalıştığı Van 100. Yıl Üniversitesi'nin öyküsü..

***
Atatürk'ün en büyük özlemlerinden birinin, Van'da bir üniversite kurmak olduğunu, biliyor muydunuz? Atatürk 1927 yılında, Cumhuriyetin ilanından dört yıl gibi kısa bir süre sonra, Van' da bir üniversite kurmak üzere çalışmalara başlar. Bu konuda inceleme yapmak üzere; Anadolu'nun kurtuluş mücadelesi içinde yetişmiş ve son derece önemli görevlerde bulunmuş etkili bir ismi, Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati Bey'i Van'a gönderir.
Atatürk, yeni bir üniversite kurmak için onca şehir arasından Van'ı seçmesi.. Meşakkatli bir dönemde, devletin tüm imkânları ile hem de üst düzey bir yetkilinin, bizzat bu işe tayin edilmesi..
Bu sizce de, çok ilginç değil mi?
Darülfünun dışında ülkede üniversite yok.. Söz konusu olan, Cumhuriyet Türkiye'sinde kurulacak ilk üniversite.. Öncelik başkent Ankara'ya bile verilmezken, neden özellikle Van?.. Üstelik zamanla anlaşılacaktır ki, Atatürk'ün düşüncesi; Van' da bir üniversite kurmanın da ötesinde, 'şehri devasa bir kültür merkezi' yapmaktır. Atatürk'ün özel kalemi dolayısıyla en yakınlarından biri olan Hasan Rıza Soyak, hatıralarında konuyu şu cümlelerle aktarır: "Atatürk, bilhassa Van'da yaratılmasını tavsiye ettiği 'Modern Kültür Merkezi'ne çok önem veriyordu. Ona candan gönül bağlamıştı..."
Bakar mısınız, idealin büyüklüğüne!
Sahiden, planlanan kültür merkezinin detayları hayranlık uyandıracak derecededir. Buna göre, Cumhuriyet tarihine geçecek en büyük yatırımlardan biri, Van'a yapılacaktır.. Enstitüleri, uygulama alanları ve sanat akademileriyle büyük bir üniversite.. Her seviyeden okullar.. Bir kültür şehrinin olmazsa olmazı zengin kütüphaneler, sinemalar, tiyatrolar, halkevleri.. Dahası; devlet teşviki ile başlatılacak büyük çarşılar.. Bütün bunlar, plan dâhilinde yapılacaklardan sadece birkaçıdır. Hedef Doğu bölgesinin kalkınmasını sağlamak ve bölgeler arası gelişmişlik farkını ortadan kaldırmaktır. Şüphesiz tüm çabalar, 'Güçlü bir Türkiye' içindir.
Sonra, ne mi oldu?
Ne yazık ki, Atatürk'ün vefatıyla, her şey biter! Birçok zorlu aşama kat edilmişken; onca yıllık çalışma, emek ve heyecan son bulur. Yıllar geçtikçe de konu, sadece 'Doğu bölgesinde bir üniversite kurma' meselesine dönüşür. Bakıyorum da, aradan yaklaşık 90 yıl geçmiş!. Düşünsenize..
Ya, bu ideal gerçekleşmiş olsaydı!..