Tepenin eteklerinde çaylarımızı yudumlarken, Van Kalesi'ne bakıyorum.. Sadece baktım zaten, yapacak başka şeyim yok.. Bu yaşta, bu fizikle o tepeye tırmanmam, o koca kaleyi dolaşmam mümkün değil.. Aşağıda bir ambulans beklemeli..
Peki neden?..
Van Kalesi'ni görme ve gezme hakkı sadece gençlere ve trekking yapan sporculara mı ait olmalı..
Otobüslerle dolaşan, göğüslerinde fotoğraf makineleri asılı turist kafilelerini gözünüzün önüne getirin.. Ortalama 70 yaşın üzerinde insanlar değil mi bunlar?.. Gezmeye ve görmeye asıl meraklı, asıl vakitleri asıl paraları olan insanlar?..
Nasıl tırmanacaklar?.. Yüzlerce metre yokuşu nasıl inip çıkacaklar?.
Teleferik yapsınlar demiyorum.. Ama hiç değilse elektrikle çalışan ve çevreyi kirletmeyen o golf arabası tipi taşıtlar, gene elektrikle çalışan ve birkaç minyatür vagon çeken araçlar rahatlıkla kullanılır.. Kullanılmalı..
O zaman ben size, uzaktan baktığım, dinlediğim ve resimlerine baktığım değil, gezip gördüğüm Van Kalesi'ni anlatırdım şimdi..
Allah'tan yanımda, gezi boyunca yanımızdan ayrılmayan Indiana Jones şapkalı Arkeoloji Fakültesi Öğretim Üyesi, Van'ın tarihsel değerleri üzerine harika iki cilt kitap yayınlamış Sinan Kılıç var.. Canlı tarih.. Her soruya yanıt veriyor.. Öyle güzel anlatıyor ki, görmüş kadar oluyorum da, iç de çekiyorum.. "Ah bir de görebilseydim" diye.. (Bu arada Sayın Vali'ye bir sitem daha.. Kitabın ikinci cildi hazır ama hala basılmamış.. Lütfen hızlandırın..)
Efendim kale Urartulardan kalma.. Urartular Van'ı başkent yapmış bir krallık.. İsa'dan 900 yıl önce ortaya çıkmışlar.. Asurluların gölgesinde kalmışlar, ama en büyük rakipleri de olmuşlar.. Çok savaşmışlar, ama çok da kültürel alışveriş yapmışlar..
Mesela..
Krallığı ayakta tutan tanrıları almışlar Asurlulardan.. Çok Tanrılı dinler deyince Antik Yunan gelir akla.. Zeus ve şürekası.. Tanrılar Panteonu ordan Roma'ya geçmiş biliriz.. Peki Yunan'a nerden gelmişler?.. Asur'dan.. Yunan Tanrılarının tümü Asur'da var, çok daha önce..
Hemen bütün güney ve doğu Anadolu'yu kaplayan Urartu Krallığı'nın bir milleti yok. Yörede yaşayan yığınla kavim.. Nasıl bir arada kalıyorlar?.. Din kuvvetiyle.. Ayni tanrılara inandıkları için bölünmüyorlar.. Sonunda doğudan gelen Kimmerler'in baskısı yıpratıyor Urartuları.. İsa'dan 600 yıl önce tarih sahnesinden siliniyorlar.. Geride muhteşem bir uygarlık bırakarak..
Urartu Krallığı, Tevrat'ta Ararat olarak geçiyor.. Öyle söylenmiş hep.. Sinan diyor ki..
Semitik dillerde ve de Tevrat'ın yazıldığı İbranicede sesli harfler yoktur. uRaRTu'yu onlar RRT diye yazdılar. Bu RRT'yi sesli harfli diller, alfabelerinin ilk harfini koyarak okunur hale getirdiler. aRaRat!..
Yani, Ararat, Urartu'nun aslında yanlış yazılımı bir yerde..
Kalenin surları Urartu Krallığı'nın başkenti Tuşpa'yı çevreliyor... Yörede beş bin yıldan beri insanlar kesintisiz yaşamışlar. Hurriler, Urartular, Medler, Persler, Bizanslılar, Ermeni Vaspurakanlar, Sasaniler, Selçuklular, Karakoyunlu ve Akkoyunlular, Safeviler ve nihayet Osmanlılar..
Doruk noktaları Urartu dönemi ve Kanuni Sultan Süleyman yılları..
Kale bu sürecin muhteşem tarihi.. Muhteşem bir yapıt ve muhteşem bir kalıntı.. Ama tırmanamadım.. Ama gezemedin. Ama göremedim, dokunamadım.. Yanına kadar gittiğim halde..
..Ve de kahroldum..
20 yaşına dönmem mümkün değil.. Ama Van Valiliği'nin bu kaleyi herkesin gezmesini sağlayacak önlemler alması mümkün..
Alınmalı.. Bu tarih ve turizm hazinesi, Van'a çok şey sağlar.. Maddi manevi..
O kaleyi gezmemi sağlayacak bir taşıta, minik bir servet ödemeye hazırdım ben, mesela.. Neler neler var, surların içinde, fotoğraflara baktım da..
Baktım da doyamadım.. İlle de görmem gerek!..