Son zamanlarda Türkiye'nin komşularıyla "sıfır sorun" politikasının iflas ettiği yönünde hem içerde hem dışarıda yorumlar yapılıyor. Bunun nedeni Suriye'de yaşanmakta olanlar. Suriye krizinin AK Parti dış politikası açısından yarattığı sorunlar ortada. Ancak buradan yola çıkacak komşularla "sıfır sorun" söylemi bir hataydı, Türkiye son 10 yıldır Suriye ile yanlış bir politika izledi demek bence çok yanlış.
Her şeyden önce "sıfır sorun" söylemi ne anlama geliyor bunu anlamak gerekiyor. Türkiye 1990'lı yıllarda Yunanistan, Suriye, İran, Irak, Ermenistan gibi komşularıyla çok ciddi sorunlar yaşadı. Yunanistan ile Kardak krizi, Suriye ile de PKK meselesi nedeniyle savaşın eşiğine gelinmişti. Ama 1999'dan itibaren durum değişmeye başladı. AK Parti daha iktidara gelmeden, İsmail Cem'in Dışişleri Bakanlığı döneminde Yunanistan ile ilişkiler düzelmeye başladı ve Suriye ile normalizasyon sürecine girildi. Ahmet Davutoğlu ile özdeşleşen sıfır sorun söylemi aslında bu nedenle yeni bir doktrin olmaktan çok, hem şartların hem de zihniyetin değişiminin bir ifadesi. Sürekli güvenlik odaklı düşünmek yerine, bir barış ve bölgesel entegrasyon vizyonu sıfır sorun söylemi. Barış ve ekonomik entegrasyon amacı gütmek hatalı olabilir mi? Bu nedenle "Suriye ile 'sıfır sorun' hataydı" demek abesle iştigaldir. Öte yandan bugün geldiğimiz noktada artık karşımızda yeni bir Ortadoğu var. Bölge tarihinde ilk kez demokratik halk hareketleri kemikleşmiş polis devleti yapısını altüst ediyor. Mısır'da Mübarek rejiminin çökmesi bu nedenle bütün Arap dünyası için bir dönüm noktası oldu. Türkiye'nin bu gelişmeler bakarak ortaya çıkan yeni tabloyu doğru değerlendirmesi gerekiyor.
Nasıl olacak peki bu doğru değerlendirme? Bence sorun "sıfır sorun" politikasında değildi. "Türkiye bölgedeki otokratik rejimlerle arasına mesafe koymalı ve halkçı değişimlere destek vermeli" diyenler var. Doğru ama Türkiye zaten hiçbir zaman sadece rejimlerle iyi geçinme derdinde olmadı. Türkiye'nin Arap dünyasındaki popülaritesi rejimlere yakın olmasından kaynaklanmıyordu. Hatta Türkiye, Arap rejimlerinden çok Arap halklarının gözünde daha popüler oldu, demek yanlış olmaz. Türkiye'yi Arap halklarının gözünde cazip kılan unsurları doğru değerlendirmek gerekiyor. Nedir bunlar? Türkiye'nin Müslüman, demokratik ve laik olması. Müslüman kimliği ve İslamcı geçmişi olan bir siyasi parti önderliğinde dokuz yıldır hem daha zenginleşip hem de daha demokratik hale gelmesi. Avrupa ve Amerika ile ilişkileri sayesinde "Batı" ile entegre olmuş olması. Böylece Batı ile Doğu arasında başarılı bir sentez oluşturmuş olması. Irak savaşında Bush yönetimine "hayır" demiş olması. 2008 Gazze saldırısı sonrasında İsrail ile arasına mesafe koyması ve taviz vermemesi. Bütün bunlar sayesinde Türkiye Ortadoğu'da otoriter, başarısız, belkemiği olmayan Arap rejimlerinden çok, Arap halklarının gönlünde taht kurdu.
Bu açıdan bakınca ortaya çok açık bir tablo çıkıyor. 2000 ve 2010 arasında şahlanan bir Türkiye ve kronik sorunlarının bir türlü aşamayan bir Arap dünyası vardı karşımızda. Fakat şimdi Arap cephesinde tablo değişiyor. Türkiye'nin içini doldurduğu stratejik boşluk ortadan kalkıyor. Başta Mısır olmak üzere Arap dünyası demokratikleşme yönünde adım atıyor. Evet, daha gidecekleri çok uzun bir yol var. Ama AK Parti iktidarı artık yeni bir Ortadoğu ile karşı karşıya. Son on yıldır Arap dünyasında heyecan yaratan ülke hep Türkiye iken, şimdi El Cezire ve Arap dünyası hararetle Mısır'ı takip ediyor. O Mısır ki beli kırık ve ekonomisi darmadağın olduğu halde Filistin meselesinde Hamas ve El Fetih'in arasını buldu. Gazze ile sınırı açtı. Şimdiden daha kişilikli ve Mısır halkının taleplerine uygun bir politika izliyor. Bu yeni Ortadoğu'da Türkiye nasıl hareket etmeli ? Haftaya bu konuya devam edeceğiz.
