IFAB NEDIR? Ocak 2014'te resmen bağımsız bir dernek olarak tescil edilen Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB), futbol oyun kurallarını belirleyen bir kurumdur. İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda'dan üyeler bulunduran IFAB oyun kurallarının korunmaya, değişiklik yapmaya ve karar vermeye yetkili tek kurumdur. Şeffaflık, hesap verebilirlik IFAB'ın temel değerleri arasında yer alır. IFAB, düzenli olarak oyun kurallarını tartışmak, tanımlamak, yönetmek ve değişiklik yapmak için toplanır.
Türkiye sezon başından bu yana resmi olarak hayatımıza giren Video Yardımcı Hakem (VAR) sistemini tartışıyor. Haftalar ilerledikçe, ligin sonu yaklaştıkça VAR'ın verdiği ya da vermediği kararlara gösterilen tepkilerin dozu da artıyor. Kulüpler, başkanlar, taraftarlar isyanda. Yaşanan tüm tartışmalara cevap aramak için Uluslararası Futbol Birliği'ne (IFAB) bir mail attım. Merak edilenleri sormak istediğimi, kendilerinin uygun göreceği şekilde yüz yüze, mail ya da telefon yoluyla sorularımıza cevap aradığımızı söyledim. Yapılan dönüşte Genel Sekreter Lukas Brud'la görüşebileceğim aktarıldı. Kendisiyle telefonla konuştuk. İşte sorularım ve aldığım cevaplar:
Türkiye'deki VAR uygulamaları ile ilgili futbolseverlerden ya da futbol kulüplerinden sosyal medya ya da farklı platformlar üzerinden tepki alıyor musunuz?
Biz VAR uygulaması olan ülkelerde neler olduğunu ve tüm hadiseleri hem sosyal medya hem de medya üstünden yakınen takip ediyor ve gözlüyoruz. Türk kulüplerinden ya da futbolseverlerden tepki almadık. VAR uygulamaları tüm ülkelerde büyük benzerlikler taşıyor. Sistemin uygulanmasındaki tecrübe arttıkça genel olarak sıkıntıların azaldığını gözlüyoruz. Uygulamaya her yeni geçen ülke, benzer aşamalardan geçiyor. İlk başlarda yanlış anlaşılmalar, sorunlar, futbolseverlerin, oyuncuların ya da kulüplerin mutsuz olduğu durumlar daha sık yaşanıyor. Bu sıkıntıları aşmak için çok sıkı ve iyi bir iletişim kurulması, iyi ifadeler ile durumların açıklanması gerekiyor. VAR sadece Türkiye'de değil hâlâ birçok ülkede tartışılıyor.
İLK VE TEK BAŞVURU GALATASARAY'DAN
Galatasaray'ın başvurusu ile ilgili yaptığınız açıklamada yetkinin TFF'de olduğunu iletmişsiniz ancak Türkiye Futbol Federasyonu bu konuşmaları yayınlamadı. Bu konuda görüşünüz nedir?
Evet haklısınız.. Türkiye'den bize ilk ve tek resmi başvuru Galatasaray'dan gelmiştir. Biz de konuyla ilgili resmi cevabımızı paylaştık. Bu konuda kararı verecek mercii Ulusal Futbol Federasyonlarıdır. IFAB olarak biz açıklayın ya da açıklamayın diyemeyiz. Ancak görüşmelerin yayınlanmasını kesinlikle önermiyoruz. Çünkü; 1.Bunu bir defa yaparsanız hep yapmak durumunda kalırsınız. 2. Çok iyi bir şekilde açıklamanız gerekir ki bunu her hadise için yapabilmek mümkün olmayabilir. Çünkü sonuçta hakemlerin subjektif görüşlerini içeriyor. 3. Bu konuşmalar özeldir, yayınlanması hakemlerin üzerinde daha fazla baskı yaratacaktır. Eğer VAR ve hakem arasında geçen konuşmaları ifşa edecek ve yayınlayacaksanız, bu durum VAR odasında daha çok baskı oluşturabilir. Çünkü hakemler arasında gerçekleşen karar alma süreci gizli kalmalıdır. Bu, IFAB'in aldığı bir karar değil, buna biz karar veremeyiz ancak tasvip ettiğimiz bir şey değil.
Hollanda ve Avustralya liglerinde bu konuşmalar yayınlanmış. Bu konuda yorumunuz nedir?
Bu yasak değil, yapılabilir. Buralarda görüşmeler neden yayınlanmış bilmiyorum. Bazı durumlarda bilgilendirme ve eğitim amacı ile yapılabilir. Örneğin; Dünya Kupası grup maçlarından sonra FIFA bu görüşmeleri yayınladı. Ancak burada amaç insanlara sistemin nasıl işlediğini anlatabilmekti. Amaç görüşmelerin içeriğini halka yansıtmak değildi. Bu konuşmalar özeldir. Taraflar tartışır, ortak karar vermeye çalışır. Son karar hakeme aittir. Hakemin karar verme sürecini yargılamak doğru olmaz. Bu kadar detayı paylaşırsanız daha fazlasını da paylaşmak gerektirebilir.
TUTARLILIK İÇİN ÇALIŞIYORUZ
VAR'da revizyon yapmayı planlıyor musunuz?
Protokolde bir değişiklik yapmayı planlamıyoruz. Ancak sürekli durum analizi yapıyoruz. Sıkıntılı durumları gözlemliyoruz. Eğitim programlarımızı inceliyor ve sürekli yeniliyoruz. Ulusal Futbol Federasyonlarına en iyi uygulamayı yapabilmeleri için sürekli destek veriyor, onları yönlendiriyoruz. Başka örnek teşkil edebilecek vakaların videolarını paylaşıyoruz, hakemleri uygulamanın her ülkede, tutarlı olabilmesi konusunda eğitiyor ve birbirlerinden de öğrenmelerini bekliyoruz. Kafa karıştıran, yanlış anlaşılmalara yol açan kararlara hakemlerin başka ülkelerdeki yaklaşımını gösterip tutarlılığı arttırmaya çalışıyoruz. Sonuçta VAR üç yıllık bir uygulama. Zaman içinde daha iyi olacak.
DUYGUSAL ÜLKELER DAHA TEPKİLİ!
VAR ile ilgili size en çok eleştiri Türkiye'den mi geliyor?
İstatistikler elimde mevcut değil. Ancak Türklerin futbolu çok sevdiklerini, çok tartıştıklarını ve duygusal olduklarını biliyorum. Ben de Türkiye'de maç izlemekten büyük keyif alıyorum. Her bölgeden farklı tepkiler geliyor. Daha az duygusal olan ülkelerden daha az tepki alıyoruz. Duygusallık arttıkça tepkilerin arttığını gözlemliyoruz. Kuzey Avrupa ile Güney Avrupa ülkelerinin VAR eleştirileri oranında farklılıklar mevcut. Türkler futbol söz konusu olunca çılgın gibiler. Gerçekten fanatikler ve futbolu seviyorlar. Şu bir gerçek ki; aynı fanatikler karar kendi lehlerinde çıkınca memnun oluyorlar. VAR'ı istatistik olarak değerlendirmek çok önemli. VAR ile aslında birçok durum netlik kazanıyor. Ancak insanlar genellikle olumsuz durumları konuşuyorlar. Oysa katkıları daha fazla. Hakem bazen inanılmaz iyi maç yönetiyor ancak bir tek hata yapıyor; kimse başarıyı görmüyor, herkes hatalı olduğunu düşündüğü o tek poziyonu tartışıyor.
TÜRKİYE'DE ALTYAPI İYİ KURULDU
VAR sisteminden genel olarak memnun musunuz?
Kesinlikle mutluyuz. Çünkü oyunun üstünde olumlu etkileri olduğunu düşünüyoruz. Hatta gurur duyduğumuz noktaları var. İstatistikler de bu konuda bizi destekliyor. Dünyanın birçok ülkesinde uygulanan VAR'ın protokolü hemen her ülkede aynı. Herkes VAR'ın yüzde 100 doğru kararlar getirmesini bekliyor ki bu mümkün değil. Türkiye'de sistem altyapısı son derece iyi kuruldu. Ancak unutulmaması gereken kararları veren hakem ve hakemler de insan. VAR sistemi hakem hatalarını tamamen ortadan kaldırmak amacı ile değil daha sağlıklı kararlar verilmesini sağlamak amacı ile kuruldu. Tüm hataları ortadan kaldırmak mümkün değil. Biz mutluyuz ancak birçok karar subjektif. Siyah ya da beyaz kadar net değiller. Kararların kalitesini istatistiki olarak değerlendirirsek VAR'ın başarılı olduğunu söyleyebiliyoruz. VAR'dan önce 3 maçta bir major hakem hatası mevcutken VAR'dan sonra 15 maçta bir major hakem hatası görülüyor. Bu rakam zaman içinde uygulamaya alışıldıkça daha da iyi olacak. VAR'a yeni geçen ülkeler daha iyi adapte oldukça oran daha da iyileşecek.
FIFA'DAN FLAŞ KARAR: YAYIN YASAK!
IFAB'ın 'VAR ses kayıtları' hakkındaki kararını gözden geçiren FIFA, bu ses kayıtlarının yayınlanması durumunda daha da büyük tartışmalara yol açmasının önüne geçmek için 'VAR ses kayıtlarının yayınlanmasını' tamamen yasaklamayı planlıyor. 'Hakemleri daha fazla koruma altına almayı' planlayan FIFA, Temmuz ayından itibaren sadece hakemlerin gördüğü görüntülerin ekrana getirilmesinin şeffaflık açısından yeterli olduğu konusunda hemfikir olarak, VAR ses kayıtlarının eğitim amaçlı dahi olsa herhangi bir şekilde kamuoyu ile paylaşılmasını yasaklayan kararını yürürlüğe sokacak.
