Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın açıkladığı 'Hayat Eve Sığar' adlı teknolojik uygulamanın detayları belli oldu. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK) desteğiyle Türk Telekom, Turkcell ve Vodafone işbirliğinde hazırlanan uygulamanın önümüzdeki günlerde aktif hale gelmesi bekleniyor. Testi pozitif çıkan hastalar bu uygulamayı zorunlu olarak telefonlarına yükleyecek. Böylece, karantina koşullarına uyup uymadığı takip edilecek. Hasta olmayanlar da telefona uygulamayı yüklediğinde Kovid- 19 virüsünün nerede yoğun olduğuna dair sinyal alabilecek.
TELEFONUN ÇEKMESİ ŞART DEĞİL
Henüz test aşamasındaki BTK ve mobil operatörlerin ortak hazırladığı uygulamayla, bluetooth, GPS ve baz istasyonu üzerinden hastaların konum takibi yapılacak. Test aşaması tamamlanınca tüm android ve iPhone telefonlara uygulama mağazası üzerinden yüklenecek. Kapalı alanda telefon hattı çekmese bile uygulama çalışacak. Akıllı telefona indirilen uygulama sayesinde, karantina koşullarına uymayanların hem kendisine hem de çevresindekilere sürekli uyarılar gönderilecek. Ayrıca aynı uyarı sinyali Sağlık Bakanlığı'na da gidecek. Hastalığı olmayan kişiler de uygulamayı yükleyerek bulundukları bina ya da bölgede testi pozitif çıkan insanların olduğu yoğunluk haritasını görebilecek. Kişisel verilerin gizliliği sebebiyle hangi kişinin testinin pozitif olduğu görülemeyecek. Örneğin, sadece Beşiktaş bölgesinde hastaların yoğun olduğu bölge görülebilecek.
YER TESPİTİ YAPILACAK
Uygulama sayesinde, hastanın daha önce nerelere seyahat ettiği, iş veya markete gidip gitmediği gibi pek çok bilgi kolayca bulunacak. Hasta havalimanına, tren istasyonuna veya herhangi bir otobüse bindiyse takibi yapılabilecek. Yani hastanın temas takibi kolayca yapılacak. Böylece, hastayla temas edenler de kolayca bulunacak.
İKİNCİ AŞAMA YAPAY ZEKÂ
Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın önerisiyle İTÜ Arıteknokent'te bulunan, daha çok bankalara siber saldırı gibi olağandışı durumlarla ilgili destek sağlayan, Prof. Dr. Zehra Çataltepe'nin kurduğu Tazı şirketiyle de temasa geçti.
Tazı şirketi de yapay zekâ ile doğru kişilerin test edilmesini bulmak için çalışma yürütüyor. Şirket tarafından geliştirilen algoritmayla, testi pozitif çıkan kişilerin en son temas ettiği kişiler tahmin edilecek. Böylece, onlara da test uygulanacak. Özellikle riskli meslek grupları gibi kıstaslar ele alınacak.
Testi pozitif çıkanların karantina koşullarına uyması sağlanınca hastalığın yayılmasının önüne geçiliyor. Temas takibini iyi yapacak doğru algoritmalarla, hastalığı taşıyanlar kısa sürede bulunuyor.
RUSYA: Karantina kurallarının ciddi ihlalleri nedeniyle yedi yıla kadar hapis içeren bir "anti-virüs" yasa paketini onayladı.
ÇİN: İnsanları içeride tutmak için konutların girişine güvenlik koydu. Karantinayı bozanlara hapis cezası verildi. Kameralarla her yer izlendi.
İTALYA: Vatandaş sadece yiyecek veya ilaç için dışarı çıkabiliyor. Dışarı çıkan kişi dışarıda olması gerektiğini açıklayan bir form taşımak zorunda. İhlalde bulunanlar 227 dolar para veya üç ay hapis cezasına çarptırılabiliyor.
FRANSA: Evde kalma emrini ihlal eden kişilere 148 dolara kadar para cezası veriliyor. Bu haftadan itibaren 100 bin ekstra polis de Fransız sokaklarına konuşlandırılacak.
ABD: Federal karantina düzenini bozmak para cezaları ve hapis cezasıyla cezalandırılıyor.
NORVEÇ: Norveç'te tecrit kurallarını çiğneyenler 2 bin dolara kadar para cezasına veya 15 gün hapis cezasına çarptırılıyor. Kırsalda ise bin 500 dolar para cezası var. Veya 10 gün hapis cezası veriliyor.
AVUSTRALYA: İzolasyonu ihlal edenler de hapis cezası ve para cezalarıyla karşı karşıya. Batı Avustralya'da ihlal edenler 30 bin dolar ceza veriyor.
HİNDİSTAN: Maharashtra eyaletindeki yetkililer, tecrit edilmesi emredilen herkesin karantina altında olduğunu göstermek için sol ellerine damga vuruyor.
ROMANYA: Önlemleri göz ardı eden ve hastalık yayan kişiler, iki veya daha fazla kişiye bulaşırsa 5-10 yıla kadar hapis cezası ile karşı karşıya. Enfeksiyon sonucu biri ölürse, ceza 15 yıla kadar çıkabiliyor.
TÜRKİYE: TCK'nin 195. maddesinde "Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır" hükmü var.
65 YAŞ ÜSTÜ VE 20 YAŞ ALTINDAKİLERE DİJİTAL İZOLASYON
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun da sosyal medya hesabından Sağlık Bakanlığı'nın 'Pandemi İzolasyon Takip Projesi'ni paylaştı. #TakipteKalTürkiyem çağrısı kullanılan projeyle, Kovid-19 riski nedeniyle evde izolasyon altında bulunması gereken kişiler evlerini terk ederse, telefonlarına uyarı mesajı gelecek. Edinilen bilgilere göre, evde izolasyon altında kalması gereken 65 yaş üstü ve 20 yaş altındaki kişiler telefonlarına hiçbir uygulama yüklemelerine gerek kalmadan GSM operatörleri tarafından uyarılacak.
İzolasyonu delen kişilere Sağlık Bakanlığı tarafından SMS ve çağrı gönderilecek. Uyarıya riayet etmeyen ve ihlale devam edenlerin durumu ilgili emniyet birimleriyle paylaşılacak ve yaptırım uygulanacak.
Emniyet ekipleri, kişinin bilgilerini sorgulayarak izolasyon ihlali yapıp yapmadığını öğrenebilecek. Karantina altındaki kişilerin ve bölgelerin hareketliliği gözlemlenebilecek, salgının yayılmasının bu yolla önüne geçilecek.