Tarımdan savunma sanayine, siber güvenlikten sağlık teknolojilerine her yıl binlerce yeni teknoloji girişiminin ortaya çıktığı İsrail'de sadece 2017'de 23 milyar dolarlık şirket satışı gerçekleşmiş. Tel Aviv ve Kudüs şehirlerinde yer alan girişimlerin bütün düşüncesi küresel rekabet edecek işleri kurmak.
Girişimcilik Vakfı (GİRVAK) tarafından İsrail'e düzenlenen seyahate Türkiye'den girişimler, vakıf yöneticileri ve 42 üniversite öğrencisinin ülkede inşa edilen girişim ekosisteminden öğrenecek çok şey var. Yeraltı kaynakları yetersiz, toprağı sınırlı olan İsrail, teknoloji girişimlerinin insan kaynağını problemini çözmek için sadece Yahudi göçüyle sınırlı kalmıyor. Başka ülkelerden girişimcilerin de ülkeye gelmesini teşvik ediyor. İsrailli şirketlere ilham veren 1998'de efsane mesajlaşma yazılımı ICQ'u geliştiren Mirabilis şirketinin AOL'e satışını gerçekleştiren Yossi Vardi, gezi sırasında gençlerle tanıştı. Onların projelerini dinledi ve tavsiyelerde bulundu. İsrail'de teknoloji girişimcilerinin küresel bir vizyon kazanmasında Yossi Vardi'nin başarısının büyük payı var. Yossi Vardi, GİRVAK'lı gençleri ağırladığı yemekte İsrail ekosisteminin deneyimlerini paylaştı.
YENİLİKÇİ TUTKULU GENÇLER
Aralarında Mardin, Diyarbakır, Eskişehir, Aydın, Ankara, İstanbul, Elazığ'dan gelen gençlerin bulunduğu 94 binden fazla başvuru arasından özenle seçilmiş pırıl pırıl 42 üniversiteli gençle 2 gün boyunca İsrail'deki girişim ekosistemini keşfetmeye çalıştık. Tel Aviv'i son 3 yılda 200'den fazla kişi ile ziyaret eden vakıf, dördüncü yılında, 42 öğrenci, Mütevelli Heyeti üyeleri, ekosistemdeki destekçileri ile birlikte 23 Nisan-26 Nisan arasında ziyaret ettik. Tel Aviv ve Kudüs'teki girişimciler ve yatırımcılar ile bir araya gelme, inovasyon merkezlerine ziyaret etme, Google Campus Tel Aviv ve IDC Adelman Girişimcilik Okulu gezisinde ekosistemi yakından gözlemleme şansı bulduk.
KÜRESEL BAKIŞ AÇISI
Girişimcilik kültürünün Türkiye'de yaygınlaştırılması amacıyla çaba gösterdiklerini söyleyen Markafoni'nin kurucusu ve Vakfın Başkanı Sina Afra, "Bu gençler zorlu bir süreçten geçerek seçiliyorlar. Başka bir kültürdeki girişimcilik ekosistemini deneyimlemenin, küresel bakış açısı geliştirmek için çok önemli olduğunu düşünerek, 2014'ten bu yana programa dahil üniversite öğrencisi Fellowlarını, her sene İsrail'e götürüyor. Almanya, Rusya, İngiltere gibi ülkelerin girişimcilik merkezlerini yakından deneyimleme şansı sunuyoruz. Ben Türkiye'den girişimlerin küresel bakış açısı kazanması için İsrail örneğini irdelemenin önemli olduğunu düşünüyorum. Bize benzerlikler taşıdığını düşündüğüm başarılı bir örnek" diye konuştu.
GİRİŞİM FONLARININ BAŞARISI
Türkiye'de kurumsal girişim sermayesi fonlarının sayısı az. Türk Telekom Girişim Sermayesi şirketi TT Ventures en son Doctor Turkey'e yatınım yapmıştı. Kudüs'teki ofislerinde ziyaret ettiğimiz kitlesel fonlama yöntemi kullanan OurCrowd küçük yatırımcıların da istediği girişime yatırım yapmasını kolaylaştırıyor. OurCrowd yetkilileri tarım, tüketici donanımları, siber güvenlik, insansız hava araçları, enerji, kurumlara yönelik donanım ve yazılımlar, sağlık, finans teknolojisi girişimlerine yatırım yapıyor. Her yatırımcı büyüklüğüne, sektöre göre farklı girişimlere yatırım yapma şansı yakalıyor.
TÜRKİYE İLE İSRAİL EKONOMİK İLİŞKİLERİ GELİŞİYOR
Teknoloji girişimleri açısından benzersiz bir ekosisteme sahip İsrail'in ilişki ağından Türk girişimlerin de faydalanabileceğini belirten Türkiye'nin İsrail Büyükelçisi Kemal Ökem, GİRVAK'lı gençlere konuşma yaptı. Büyükelçilik tarafından Osmanlı döneminden kalan tarihi binada düzenlenen resepsiyonda girişimci gençlere öğütler veren Büyükelçi Ökem, iki ülkenin siyasi ilişkileri nasıl olursa olsun kültür, turizm ve ekonomik alanda işbirliğinin artırılmasının önemli olduğunu vurguladı.
Ökem, "İsrail teknoloji girişimleri açısından oldukça önemli fırsatlara ve ilişki ağına sahip. Üstelik Türkiye'ye oldukça yakın bir ülke. Burada tarihi mirasımız olan bağlara sahibiz. İyi derecede Türkçe konuşan insanlar var. Girişimler yeni fikir ve teknolojileriyle değil, vicdanlarıyla bu işin sürdürülebilir olup olmadığını doğru değerlendirebilir. Biz Türkiye'den gelen girişimlere destek olmaya devam edeceğiz" mesajını verdi.
?2017'DE 23 MİLYAR DOLARLIK TEKNOLOJİ GİRİŞİMİ SATILDI
Tamamen küresel bir bakış açısıyla iş yapmayı prensip haline getiren İsrail girişimlerinin satışı 2017'de 23 milyar dolara ulaştı. 1998'de ICQ'nun geliştiricisi Mirabilis'in AOL'e satışıyla başlayan teknoloji girişimleri ekosistem modeliyle uzun yıllardır çalışıyor. 2013'te 6.77 milyar dolara ulaşan girişimlerin satışları, her yıl artış kaydetti.
2016'da 10 milyar dolar sınırına ulaştı. 2017 ve 2018 döneminde 15.3 milyar dolara Intel tarafından satın alınan Mobileye, yine 3.4 milyar dolara KLA-Tencor tarafından satın alınan Orbotech en çok dikkat çeken İsrailli şirketler oldu. Intel tarafından geçtiğimiz yıl satın alınan Mobileye şirketi geliştirdiği sürücüsüz otomobil teknolojisi konusunda sahip olduğu birikimle dikkat çekiyor. Şirketi yıllar önce İsrail'i ilk ziyaret ettiğim sıralarda görme şansım olmuştu. Bugün otomobillerde kullanılan adaptif sürüş kontrolü, sürücü uyaran teknolojieri yıllar önce nasıl geliştirdiklerinin hikâyesini paylaşmışlardı.
FARKLI DİSİPLİNLER GİRİŞİMCİLİK OKULUNDA
Telaviv'de ziyaret ettiğimiz Adelman Girişimcilik Okulu, IDC'nin farklı disiplinlerden gelen gençleri ortak hedef için çalışmaya teşvik ediyor. Bugünün sorunlarını ele alırken farklı disiplinlerden gelen girişimciler daha geniş bakış açısı kazanıyor. Tamamen sivil bir proje olan okulun mezunları arasında tarım, sağlık, finans ve siber güvenlik teknolojisi girişimleri de bulunuyor.
Hukuk, sanat, sosyal bilimler, tıp, matematik ve mühendislik yetenekleri daha başarılı girişimlerin inşa edilmesini sağlıyor. Önce öğrenciler 8 hafta boyunca 21'inci yüzyılın temel değişimler ve problemler üzerine geliştireceği projeler ortaya konuyor ve takımlarını oluşturuyor. 22 haftalık bölümde ise proje aşamasına geçiliyor. Gelir ve değer modeli oluşturuluyor, prototip ve araç ortaya konuyor. Son 10 hafta ise uygulama, hedef müşteriye ve yatırımcıya sunumdan oluşuyor. Programın başlangıcından bugüne kadar yaklaşık 721 milyon dolar yatırım yapılmış ve 2 bin 698 kişiye iş yaratılmış.
ARILARIN KAHRAMANI
Okulun başarılı girişimleri arasında yer alan BeeHero geleneksel arı bakıcıların işlerini çağın araçlarını kullanarak çözüyor. 1 yıl önce başladığı proje sadece bal üretimi değil, arıların polen taşıma yetenekleri üzerine odaklanıyor. Yapılan ölçümler arıların hareketlerini uzaktan takip edilmesini ve müdahale edilmesini sağlıyor. BeeHero girişimi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki dünyanın en büyük şirketlerinden birinde çözümünü test ediyor.