Bitcoin ile popüler hale gelen kripto paranın altında güçlü bir "blok zinciri" (blockchain) altyapısı var. Blok zincirini sadece kurnazlık için değil, iyilik için de kullanmak mümkün. Bunun bir örneği de sosyal inovasyon platformu İmece'nin düzenlediği çalışma. Bu çalışmanın sonuçları blok zinciri fikrine dikkat çekilmesini sağladı. Devlet, kurum ve bireylerin güven ilişkisinin zayıfladığı dijital ortamda blok zincirinin, finanstan enerji sektörüne, seçimlerden online hukuk platformlarına her yerde kullanılabileceği fikri ortaya atıldı.
ATÖLYE ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Alternatif Finans Laboratuvarı (UNDP Alternative Finance Lab) işbirliği ile "İyilik için Blok Zinciri (Blockchain for Good)" başlıklı bir etkinlik düzenleyen imece, ekosistemindeki paydaşlarına blok zinciri (blockchain) teknolojisinin dijital finans dışında toplumsal ve çevresel fayda alanlarındaki kullanım potansiyelini enine boyuna tartıştı.
Dünya Ekonomik Forumu verilerine göre blok zinciri teknolojisine son üç yılda 1.4 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Üstelik projelerin birçoğu henüz deneysel boyutta. Etkinliğe start-up dünyasından ve uluslararası kurumlardan katılan uzmanlar, blok zinciri teknolojisinin toplumsal meselelerin çözümü için kullanım yöntemlerini ele aldı. Etkinliğin bir önemi de blok zinciri tartışmasının finans, teknoloji ya da girişimcilik ekosisteminden çıkarıp, sosyologlar, tasarımcılar, sivil toplum kurumu çalışanları ve akademisyenler gibi farklı disiplinlere yayılmasını sağlamak oldu.
DÖNÜŞÜME HAZIRLANIN
Birçok uzman blok zincirinin şu anki dönemini internetin ilk dönemlerine benzetiyor ve çok yeni popülerlik kazanmasına rağmen mevcut sistemleri kökünden dönüştürdüğü konusunda hemfikir. Benim "gerçek her anın dijital dünyada onaylanmış sertifikası" diye tanımladığım "blok zinciri" her kurumun ve her bireyin dijital hafızası anlamına gelecek.
İnsanlığın yakın tarihinde teknolojinin sistemi dönüştürdüğüne pek çok kez tanık olduk. Ancak, blok zincirinin bu dönüşümde geçmiş dönemlerden çok daha güçlü ve etkili olması bekleniyor. Çünkü bugüne kadar sadece finans kuruluşları ve devlet kurumları gibi aracı yapıların kontrolünde olan bir ilişki, artık sisteme dahil olmak isteyen herkese açık hale geliyor.
Bu nedenle bu teknolojinin uygulama alanlarının ve yöntemlerinin farklı paydaşlarla birlikte konunun ulusal ve uluslararası düzeyde tartışılması ve stratejiler geliştirilmesi önemli. 21. yüzyılda dünya meseleleri yepyeni bakış açıları, ortak çaba ve herkesin elini taşın altına koymasını gerektiriyor. İş dünyasının da kâr ile insanlığın ve gezegenin iyiliğini dengeli bir şekilde gözeten bir yapısı olmalı. Sadece devletlerin üzerine yıkılamayacak kadar büyük bir sorumluluk. Blok zinciri işte tam bu noktada resme dahil oluyor.
Güven uçurumu derinleşiyor
Global olarak 30 binden fazla insanın katılımı ile gerçekleştirilen Edelman'ın Güven Barometresi sonuçlarına göre devletler, insanlar ve iş dünyası arasındaki güven uçurumu giderek derinleşiyor.
Blok zinciri teknolojisi bu krizin çözümüne yönelik yeni bir model sunuyor. Blok zinciri teknolojisinde uzlaşı esas olduğundan, iktidar tek bir kişi ya da kurumun kararı ile atanmıyor. Ayrıca blok zinciri teknolojisinin tasarımı gereği güvenlik açığına sebebiyet verebilecek bir kapısı yok, o yüzden yüksek seviyede güvenli.
Herkesin ulaşabileceği bankacılık hizmeti
"Herkesin ulaşabileceği, demokratik ve insancıl bankacılık nasıl yapılır" sorusundan yola çıkan Colendi start-up'ının Kurucu Ortağı Furkan Kamacı ise, blok zinciri teknolojisi sayesinde geliştirdikleri kredi derecelendirme sisteminde bankaların finansal verileriyle birlikte kişilerin alışveriş alışkanlıkları, sosyal medya kullanımları gibi verilerden yararlanarak kişiye özel kredi puanlaması yaptıklarını belirtiyor.
Dünyada yaklaşık 2.9 milyar insanın banka hesabına sahip olmadığını paylaşan Kamacı, Colendi ile yaratılan ve bütün ülkelerde geçerli olan dijital kimlik sayesinde bu kişilerin de ekonomiye katılmalarının ve mikro kredilerden yararlanmalarının mümkün olabileceğini söylüyor.
Mülteciye şeffaf çözüm
Dezavantajlı bölgelerde yaşayan ve yetersiz hizmet alan insanların sosyal ve finansal katılımını blok zinciri sayesinde geliştirdiği yenilikçi çözümlerle sağlayan AID:Tech firmasının Kurucu Ortağı Niall Dennehy, bu teknolojinin küresel kalkınmanın önündeki engellerin çözümünde kullanılabileceğini belirtiyor. Blok zinciri tamamen şeffaf bir şekilde kullanarak Suriyeli mültecilere yardım eden ilk şirket olduklarını paylaşan Dennehy, sistemle Lübnan'daki 100 mülteci aileye yerel marketlerden alışveriş için dijital kartlar dağıttıklarını, ailelere 10 bin dolarlık yardım ulaştırdıklarını söylüyor. Dennehy, "Blok zinciri ile eşya ve paranın hareketi izleniyor, böylece yardımın nereye gittiğini şeffaf olarak görebiliyoruz" diyor.
Enerji ve seçimde kullanılabilir
Blok zinciri teknolojisinin finansal kullanımın yanı sıra tedarik zinciri yönetimi, enerji sektörü, elektronik oylama gibi farklı alanlarda da kullanılabileceğini belirten UNDP Alternative Finance Lab Uzmanı Marina Petrovic, blok zinciri ile uluslararası yardımların daha şeffaf, güvenilir ve etkin hale getirilebileceğini vurguluyor. UNDP Alternative Finance Lab'in blok zinciri teknolojisini kullanarak farklı bölgelerde gerçekleştirdiği projeleri anlatan Petrovic, göçmen işçilerin ailelerine postayla para gönderme işleminin blok zinciri tabanlı ödeme sistemleriyle daha ucuz, daha hızlı ve daha güvenli hale getirilebileceğini açıklıyor. Blok zinciri teknolojisinin çok hızlı bir şekilde geliştiğine değinen Petrovic, "Blok zinciri teknolojisiyle sosyal meselelere inovatif ve ilgi çekici çözümler getirilebiliyor. Bu anlamda, imece ve UNDP Alternative Finance Lab işbirliğini çok önemsiyoruz" diyor.