Son 10 yılda Facebook, Twitter, Uber, Instagram, WhatsApp, Snapchat internet ve yazılım girişimleriyle, Silikon Vadisi'nde meyve bahçelerine geri dönüş başladı. İşte, girişimciyi odağına alan, yatırımcı, üniversite, yerel yönetim ve devlet ilişkisiyle oluşturulan dev ekosistemin hikayesi. ABD Başkanı Barack Obama tarafından düzenlenen Küresel Girişimcilik Zirvesi (Global Entrepreneurship Summit - GES 2016) kapsamında 12 günlük basın turundan önemli deneyimlerle döndük. Boston, San Francisco ve Silikon Vadisi'nde gerçekleşen basın turunun ilham verici izlenimlerini SABAH okurları için toparladık.
APPLE AĞAÇLA DÖNÜYOR
Sahip olduğu binalarla, araçlarla, gayrimenkullerle değil, sadece bilgi, patent ve temelde insan kaynağıyla övünen bilgi ekonomisi şirketleri Silikon Vadisi'ni baştan yaratıyor. Tek otomobili olmayan Uber, bir asırlık otomobil firmalarının uykusunu kaçırıyor. Klasik bankacılığa meydan okuyan finans teknolojisi şirketleri tüketicinin ezberini bozuyor. Yine tek bir ilaç üretmeden genler üzerine çalışan biyoteknoloji girişimleri dev ilaç sanayi şirketlerinin korkulu rüyası oluyor. İşte bu dönüşümün liderliğini Silikon Vadisi yürütüyor. San Francisco ile San Jose arasında uzanan vadi, yıllar önce sadece meyve bahçeleriyle kaplıydı. 1960'larda başlayan Silikon Vadisi dönüşürken, fonlama yapan şirketler şimdi internet ve sanal gerçeklik kampusu haline gelerek meyve bahçesi iklimine geri dönüyor. Bunu yaparken, daha yaşanabilir çevre ve kaliteli eğitim ile insan kaynağının geleceğini vadide görmesi isteniyor. Örneğin, Apple yeni kampusunu inşa ederken daha fazla meyve ağacı dikmek için yerel yönetime söz veriyor.
GENÇ YAŞTA MİLYARDER
Aralarında en eski diyeceğimiz Google ve Facebook'un da olduğu şirketlerin hemen hepsi Barack Obama'nın başkanlığı döneminde doğdu ya da borsaya açılıp en değerli firmalar arasına girdi. Şimdi dünyanın her yerindeki girişimcilerin hayalinde Silikon Vadisi'nde küresel başarı kazanan internet şirketlerinden birinin kurucusu olmak var. Çok genç yaşta zengin olan girişimciler kolay elde edilen servet algısı yaratsa da aslında durum pek de dışardan görüldüğü gibi değil. Hemen hepsi yıllar boyunca başarısız girişim deneyimine veya uzun vadeli çalışarak elde edilen algoritma ya da iş modeline sahip. Silikon Vadisi internet ve mobil teknoloji şirketlerinin etkisiyle tasarım ve yazılım üssüne dönüşürken meyve bahçeleri de geri dönüyor. İnsan merkezli tasarım ve akıllı algoritma üreten yüksek maaşlı çalışanları, bu küçük kasabalarda tutmanın yolu yaşam standardını yukarı çekmekten geçiyor.
ABD, silikondan bilgi ekonomisi, insan merkezli ürün ve servis tasarımına geçişi dünyanın her yerinden gelen girişimcilerle yapmayı planlıyor. Başkan Obama, GES 2016 etkinliğinde katıldığı panelde yeni Amerikan Rüyası bilgi ekonomisi girişimciliğine hamilik yapmak istediklerini gösterdi.
VADİDE EN POPÜLER İŞLER
Online servisler, biyoteknoloji, yazılım endüstrisi, robotik teknolojileri, insansız hava araçları, sürücüsüz otomobiller, akıllı telefonlar, elektronik ödeme sistemleri, mobile oyunlar, süper bilgisayarlar, siber güvenlik, nesnelerin interneti, e-ticaret en çok yatırım alan teknolojiler ve sektörler arasında yer alıyor. PriceWaterhouseCoopers/National Venture Capital Association (Ulusal Girişim Yatırımcıları Birliği) verilerine göre, 2016'nın ilk 3 ayında 12.5 milyar dolarlık yatırım anlaşması yapılmış. Buna göre, en çok yatırım alan sektörler şöyle: Yazılım endüstrisi, medya ve eğlence teknolojileri, tüketici ürün ve servisleri.
5 BAŞLIKTA VADİ?
Çalışan herkes girişimci
Google, Facebook, Twitter gibi internet devlerinde çalışan herkes aslında potansiyel birer girişimci. Belli pozisyonda çalışanlara şirket hisseleri verilerek herkesin işin sahibi olarak kendini görmesi sağlanıyor.
Ortak çalışma kültürü
Silikon Vadisi çözümlerde olduğu gibi girişimlerde de verimli olmayı seviyor. Bu yüzden ortak çalışma alanları ve laboratuvarlar iş yapıyor.
Paylaşım ekonomisi
Kapitalizmin kalesinde her şeye sahip olmak yerine paylaşım ekonomisi hakim. İnternet servislerinde, açık platformlarda hep paylaşım ekonomisinin izlerini görmek mümkün. Uber ve Airbnb gibi servisler paylaşım ekonomisinin iyi örneği.
Elektrikli ve sürücüsüz araç
Silikon Vadisi'nin her köşesinde yenilikçi ürün ve servise rastlayabilirsiniz. Her an karşınıza Google'ın sürücüsüz otomobili çıkabilir. Elektrikli Tesla ve Toyota'lar çok yaygın. Biraz da eyalet yasalarının desteği yüzünden böyle.
Devlet dönüştürücü
Silikon Vadisi ekosisteminde devlet, minimum yer kaplayarak maksimum destek vermeye çalışıyor. NASA'da yapılan sunumda devletin ve kurumlarının ekosisteme katkı sağlamak için minimum hareket etmesi gerektiği vurgulanıyor.
Yarın: Dijital Girişim Anayasası