Fikri mülkiyet hakkı Türkiye'ye ait olan Togg'un Gemlik Kampüsü, ilk araçların teslimatları başladıktan hemen sonra kapılarını bir kez daha gazetecilere açtı. Fabrikada gövde, montaj ve boya tesislerini inceledik. Teslimatları başlayan araçların üretim bandından inişini gördük. Fabrika turu boyunca bize eşlik eden Togg CEO'su Gürcan Karakaş, sipariş ve üretimle ilgili sorularımızı da yanıtladı. Ayrıca otomotiv editörleri Togg T10X'lerle ilk kez uzun mesafeli test sürüşü gerçekleştirdi.
ÇALIŞAN SAYISI KATLANDI
Gemlik Kampüsü'nü seri üretim başlangıç töreninin hemen sonrasında ziyaret etmiştik. İki ziyaret arasında dikkatimi çeken fabrikada çalışan sayısındaki artış oldu. O dönemde 300 olan çalışan sayısı ikiye katlanmış yaklaşık 600 olmuş. Toplam çalışan sayısı ise 2 bin 200'ün üzerine çıkmış. Bantlardan inen araç sayısında da gözle görülür bir artış var. Yaklaşık 6 ay önce Tip Onay'ı için az sayıda üretim yapan fabrikada bugün itibarıyla üretim günde 40 adete çıkmış.
KALİTEDEN ÖDÜN YOK
Üretimde bir aksilik yaşanıp yaşanmadığını sorduğumuz CEO Karakaş, günlük üretimin aşamalı olarak arttığını, temmuz sonunda 160 adete yükseleceğini söyledi. Yılsonuna kadar siparişleri kaliteden ödün vermeden tamamlayacaklarını ifade eden Karakaş, şöyle devam etti: "Şu an itibarıyla günlük 80 araç çıkarabilecek teknik olgunluğa geldik. Bu 80 adeti, biz her faaliyetimizi neredeyse iki kez kontrol ederek, kalite kontrol süreçlerini birden fazla veya yavaşlatarak yapıyoruz. Olgunluk seviyesi zaman içerisinde gelişecek. Bu sadece bize özgü bir durum değil. Çünkü yeni bir model çıktığında her üreticinin üretimi de zamanla gelişiyor. Herkese gösterilen toleransın bize de gösterilmesini bekliyorum. İkinci olarak, ekibi de hızla büyütüyoruz. Aramıza katılan arkadaşlarımızın da öğrenmeleri gereken bir süreç var. Dolayısıyla şu an 40 araç çıkıyorsa, iki hafta sonra bu 80'e çıkar. Sonraki dönemlerde de bahsettiğimiz 3 dakikada 1'e çıkacak seviyeye gelecektir."
TERZİ USULÜ ÜRETİM
Klasik otomobil dünyasında müşterilerin araçlarını üreticinin belirlediği paket donanımlar üzerinden seçtiğini söyleyen Karakaş, Togg da ise cam tavandan koltuk döşemesine, kokpit renginden güç ve menzile kadar her özelliğin müşterinin seçimine bağlı olduğunu ifade etti. Togg'un araçlarını bir nevi terzi usulü ürettiğini kaydeden Karakaş, şöyle devam etti: "5 bin parçadan oluşan akıllı cihazdan, 130'a yakın ortağımızdan parça aldığımız bir sistemden bahsediyoruz. Çekilişlerden sonra kimin ne istediği bize net bir şekilde geldi. Böyle bir süreç otomotiv dünyasında yeni bir modelde hele yeni bir şirketse 7-8 haftadan az sürmez
YÜZDE 80'I YÜKSEK DONANIM
Çekılişle sipariş hakkı kazanan ilk talihlilerin yüzde 80'i 55 yaş altı kullanıcılardan oluştu. Kullanıcıların yüzde 80'i yüksek donanım tercih ederken, başvuruların dağılımı illerin araç sahipliği ortalamasına doğru orantılı olarak gerçekleşmiş. Konya'dan gelen siparişler ise şehrin otomobil pazarından aldığı payın iki puan üzerine çıkmış.
YERLILIK ORANI % 51
Karakaş, yerlilikle ilgili olarak, "Yerliliği, mülkiyet hakları belirliyor. Togg'un fikri mülkiyet hakkı yüzde 100 Türkiye'nin. Tedarikçilerin yüzde 75'i Türkiye'den. Bu oran değer olarak bakıldığında yüzde 51'e karşılık geliyor. Togg'un hedefi gelecek üç yıl içinde yüzde 68'lik bir yerlilik oranına ulaşmak" dedi.
İTALYA'DAN GELİYOR İDDİASI SAYGISIZLIK
"TOGG T10X'lerin İtalya'dan getirildiği ve Türkiye'de üretilmediği" yönündeki iddialara da değinen Karakaş, şunları kaydetti: "Bu iddiaları başlangıçta bir espri olarak algıladık. Öbür taraftan bunların arkası gelmeye başlayınca bir anlam da veremedik. Şu anda 9 ayrı ülkeden yüzde 26'sı kadın, yüzde 38'i yüksek lisanslı 2 bin 200'den fazla çalışanımız arasında, ekosistemimiz içinde toplam 815 mühendisimiz var. Bu çalışanlarımızla beraber ürün, parça tedarikinde bulunan iş ortaklarımız var. Türkiye'de bu iş için emek veren 8-10 bin insan var. Bunu o insanlara karşı yapılan bir saygısızlık olarak düşünüyorum, bu benim kişisel düşüncem. Böyle bir hayal ürününe niye ihtiyaç duyuluyor onu da anlamış değilim."
CEO KARAKAŞ'TAN NOTLAR
İlk akıllı cihaz C-SUV segmentindeki T10X'in ardından 2024 sonunda C-Sedan üretilecek. Bundan 6 ay sonra Cross Coupe modeli devreye alınacak.
En çok tercih edilen renk Gemlik. Benim kişisel tercihim de Gemlik.
Togg'un 27 servis noktası var. Ayrıca 8 mobil servis aracıyla hizmet veriyoruz. Servis sayısını yıl sonunda 30'un üzerine çıkarmayı planlıyoruz.
Fiyatlarda bir değişiklik yok. Şu an için bir ihtiyaç görmedik. Bu şu anlama gelmiyor. Fiyatımız yıl sonuna kadar sabit diye bir şey yok yani. Böyle bir fiyatlama dünya yok zaten. Fiyatı pazar belirliyor.
Ama şu anlaşılmasın, bunun özellikle altını çizmek isterim. Çok ilgi var diye fiyat arttırmak gibi bir şey yok bu piyasada. Pazar sizi anında cezalandırılır.
Togg'un ihracat hedefinde İskandinav ülkeleri var. Ardından Almanya ve Fransa başta olmak üzere Avrupa ülkelerine ihracat planlanıyor. İhracat için belirlenen tarih 2024 sonu 2025 başı.
YOLDA KENDİMİ ÜNLÜ GİBİ HİSSETTİM
Seri üretim T10X'i yaklaşık 6 ay önce fabrikanın içindeki 1.8 km'lik test pistinde kullanmıştım. Akıllı cihazı, bu sefer fabrika dışında test ettim. Togg fabrikasından başlayan test sürüşü, dağ yolları ve otoyol koşullarında gerçekleşti. Yaklaşık 100 km'nin üzerindeki yolculuk sırasında halkın sevgi gösterisi ile karşılaştık. CEO Karakaş, test sürüşü öncesinde bu konuya dikkat çekmiş, bir kaza olmaması için bizi uyarmıştı. Yol boyunca korna çalan, selektör yapan araçlarla karşılaştık. Araçla video ve fotoğraf çektirmek için bizi durdurmaya çalışanlar oldu. Yolda kendimi ünlü biri gibi hissettim. Kullandığım T10X dört çekerli ve en güçlü versiyondu. Çift elektrikli motorun sağladığı 435 beygir güç ve 700 Nm tork, enerji pedalına her dokunuşta hissediliyor.
Performansı tatmin edici.
Yol tutuşunu ve direksiyon tepkisini beğendim. Süspansiyon sistemi konforlu.
Bilgi ekranının ara yüzü daha basit olmalı.
Aynalar dahil olmak üzere her ayarın ekrandan yapılması nedeniyle, aracı tanımak ve alışmak zaman alacak gibi görünüyor.
Geniş iç mekanıyla dikkat çekiyor.
411 lt'lik bagaj hacmi yeterli.