Yeni yılda dünyayı nelerin beklediğini kestirebilmek için bir zamanlar ya Orta Çağ'da yaşamış Fransız astrolog (ama asıl mesleği doktorluk ve eczacılık) Nostradamus'un her sözcüğü gizem yüklü dizelerinden yardım istenirdi ya da falcıların kristal kürelerine, tarot destelerine başvurulurdu.
Yakın dönemde analizciler, kurmaylar, binbir dalın uzmanı olan danışmanlar ortaya çıktılar ve falcıları binlerce yıllık tahtlarından indirdiler. Üstelik onların kehanetlerine inanmak zorundaydık, çünkü "Bilimsel" çalışıyorlardı.
Madem yılın son günündeyiz; bu analizcilerin, kurmayların, danışmanların desteğinde hazırlanmış "2008 beklentileri" dosyasını açmanın yoksa kapatmanın mıtam zamanı. Bakın neler var.
Örneğin geleneksel olarak her yılın sonuna doğru bir sonraki yıl üstüne özel sayı hazırlayan ciddiler ciddisi "The Economist" dergisi, 2008'de Hillary Clinton'ın ABD Başkanı seçileceğini öngördü. Dergiye göre petrol fiyatları da, Rusya'nın dış politikası da istikrarlı bir seyir izleyecekti. Ve en önemlisi 2008'de dünya ekonomisini ciddi bir tehlike beklemiyordu!
Anlı şanlı Oxford Üniversitesi'nin yayınladığı ve 3.250 dolara sattığı "Oxford Analitica" dergisi için 2008 öngörüleri hazırlayan 42 uzmanın hiçbiri de ekonomik krizi tahmin edemedi. İşte onların uğurlamak üzere olduğumuz yılla ilgili beklentilerinden seçmeler: Putin'in popülaritesi gerileyecek. Başbakan Erdoğan ve hükümeti başta yeni Anayasa olmak üzere reformlara yoğunlaşacak. (Ah!) Balkanlar ve Güney Afrika'da istikrarsızlık artacak. Çin ekonomisi dünyaya meydan okumaya devam edecek. Kıyısından bucağından tutturabildikleri tek tahmin, "ABD ekonomisinin durgunluk yaşayacağı" oldu.
At martini de bre Hasan...
Fransız "Le Courrier International" dergisi ise 2008 için bir kötü, bir de iyi senaryo yazmıştı. Kötüsü şöyle: Ortadoğu'da barış süreci tıkanacak. Hamas'ın Mahmut Abbas'ı zayıflatma ve füze saldırılarıyla İsrail'i kızdırma politikaları devam edecek. Sünni Arap rejimlerini yanına çeken ABD, İran'ın nükleer tesislerini bombalayacak. Yüksek riskli konut kredilerinin yol açtığı sorunlar çözülemeyecek. Avrupa ekonomisi yavaşlayacak. (Ama kriz yok!) Petrolün varili 120 dolara çıkacak. Amerikalılar beyaz ve olgun bir adayı, örneğin Rudolph Giuliani'yi, bir kadına (Hillary Clinton) veya bir meleze (Barack Obama) tercih edecekler. Putin başkanlığa ekibinden güvendiği birini getirecek, kendisi de başbakanlığı üstlenecek. Pekin Olimpiyatları'na göstericilere karşı orantısız güç kullanılmasının, hava kirliliğinin ve dopinglerin gölgesi düşecek.
Buyurun, bu da iyi senaryo: Olmert ve Abbas, göçmenlerin dönüşü dahil birçok dikenli konuda uzlaşıp barış sürecini ilerletecekler. İsrail ayrıca Bush'un bastırmasıyla Doğu Kudüs için de önemli ödünler verecek. Barack Obama, ABD'nin 44'üncü Başkan'ı olacak. İran uluslararası tecritten çekinip nükleer tesislerini denetime açacak, böylece ABD de bombardıman planını rafa kaldıracak. Petrol 70 dolara inecek. Ya ekonomik kriz? İyi senaryoda, kötü tahmin olur mu! Ama yine de gerek kötü, gerek iyi senaryoda "Tutturma" yüzdesi fena sayılmaz. Tabii tüm bu tahminlere, Nostradamus uzmanlarının yöntemini izleyip kehanetlere "Bilimsel" yorumlar ve açıklamalar getirirseniz!
Daha önce birkaç yazıda dem vurduğumuz gibi, yüzyılın krizini batacak bankaları bile sayacak kadar isabetle tahmin eden tek kişi New York Üniversitesi öğretim üyelerinden, iktisat profesörü Nouriel Roubini oldu. (İstanbul doğumlu olduğunu biliyor muydunuz) Ama kimseye inandıramadı. Ciddiye bile alınmadı.
Roubini kadar olmasa da, 2008'de dünya ekonomisini kötü günlerin beklediğini iddia eden başka uzmanlar da çıktı. Örneğin Fransa eski Başbakanı Michel Rocard, "Finans her şeye hâkim oldu. Küresel kriz kapıda" diyerek alarm zilleri çaldı. Siyasal ve ekonomik çevrelerce "Ne olacak sosyalist kafası! Kapitalizm karşıtlığı yüzünden gözünü kan bürüdü. 30 yıldır aynı şeyleri söylüyor" diye tefe konuldu. Şimdi aynı çevreler Rocard'ı el üstünde tutuyorlar ama ne fayda...
Peki, uzmanlar, analizciler, kurmaylar, danışmanlar, kısacası bilimsel falcılar 2009'u nasıl görüyorlar? Onu da yarın aktaralım...