Sis basmaz da Ankara'ya uçabilirsem, bugün UNESCO konulu bir Çankaya ziyaretinde Cumhurbaşkanımıza şunu soracağım:
"Tiyatroya gidecek misiniz?"
Padişaha "Zurna çalar mısınız?" diyen Münasebetsiz Mehmet Efendi'ninki gibi üşütükçe bir soru değil bu. Çok ciddi nedenini anlatayım.

***
Tam 20 yıl önce, 1989 Kasım ayının son haftasında dünyanın gidişini değiştiren olay o zamanki Çekoslovakya'da yaşandı.
Lenin'in devrim denemesi Stalin'in elinde bürokratik despotluğa dönüşmüş, Rusya'da ve savaş sonrasındaki Doğu Avrupa ülkelerinde müzminleşen faşizm benzeri baskı düzenlerine ilk başkaldırıyı Prag gençleri başlatmış, onlara sanatçılar katılmış, hareketin başına oyun yazarı Vaclav Havel geçmiş, genişleyen direnişi Rus tankları bastırmış, bunu protesto eden bir delikanlı kendini yakmıştı.
Galeyana gelen gençlerin toplu yürüyüşü kaba güçle durdurulunca kent halkının başka kesimleri katıldı direnişe. Tiyatro salonlarında toplantılar yapmaya başladılar.
Evet, tiyatrolarda. Çünkü oralara toplumun vicdanını ve aklını yansıtan forumlar gözüyle bakmaya alışıktılar.
Alınan kararla genel greve gidildi, yaşam durdu, meydanları gece gündüz dolduran kalabalıklar dağıtılamadı. Yönetim çaresiz kaldı, çekildi. Oluşturulan yeni Meclis Havel'i Başkan seçti.
En somut biçimde, kültür çizdi toplumun rotasını.
***
Klişe örnektir: daha önce de, savaştan yıkık çıkan Almanya'da onarıma tiyatrolardan başlandığı vurgulanır.
Atatürk'ün "Türkiye Cumhuriyeti'nin temeli kültürdür" derken edebiyat yapmış olmadığı ise on binlerce can kaybıyla açığa çıktı. O gerçeğin gereklerine yeterince uyulabilseydi kardeş kavgaları çıkmazdı.
Eskileri bırakıp günümüz dünyasına bakalım.
Avrupa basını devletlerin dev boyutlu kültür yatırımlarına ilişkin haberlerle dolu. Niçin yapıyorlar, biliyor musunuz? Sırf sanat aşkıyla değil. Asıl, ekonomi için. Bir kentin o tür tesisleri ne kadar çoğalırsa dünya gözündeki itibarı ve gelirleri o kadar artıyor.
Marsilya 2013 yılı Avrupa Kültür Başkenti. Fransa Kültür Bakanlığı orada 175 milyon euro harcanarak yapılmakta olan Avrupa ve Akdeniz Uygarlıkları Müzesi'nin vaktinde tamamlanması için ek para ayrıldığını açıkladı. Hükümetin ekonomiyi canlandırma paketinde kültür amaçlı büyük paylar var.
Almanya'nın krizi aşma bütçesinde de irili ufaklı kültür ve sanat yatırımları önemli yer tutuyor. İtalya'da, İspanya'da, Çin'de, Abu Dabi'de göz kamaştırıcı tesisler yükselmekte o alanlarda. Londra'daki 166 milyon sterlinlik Film Merkezi yapımı için ek para ayrılmasına itiraz gelince Sanatlar Bakanı "Kriz yüzünden kültür projesi ertelemek siyasal çılgınlıktır" dedi.
***
Bizim Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçemiz gülünç.
Avrupa'nın 2010 Kültür Başkenti olmaya İstanbul'u hazırlamakla görevli ajansın o konularda düzenlediği uluslararası sempozyuma iktidar ve muhalefet kanatlarından katılan politikacımız olmadı.
Toplantıların yapıldığı yerin karşısındaki Atatürk Kültür Merkezi iç çekişmelerimiz yüzünden morgda ölü gibi hâlâ. Maslak'taki nefis projenin inanılmaz dramını ise geçen gün Hıncal Uluç uzun uzun anlattı. Kültür bürokrasimizin bu konulardaki tutumunun bir somut örneğine de ben yakından tanığım.
Muhsin Ertuğrul'un kabine kararıyla kurulmasını sağladığı, ondan sonra başkanlığını Haldun Taner'in üstlendiği UNESCO-ITI Türkiye Merkezi sahne sanatlarımızın dünyaya açılışına büyük katkılar sağlamış ve sağlayacak bir odaktır. Ama işleri Milli Eğitim Bakanlığı'ndan Kültür Bakanlığı'na devredilmekle düğüm olmuş durumda.
Azıcık çabayla çözülebilecek küçücük boyutlu sorunu aziz dostum Emre Kongar müsteşarken ona, sonraki müsteşar -halen Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri- sayın Mustafa İsen'e, şimdiki müsteşar sayın İsmet Yılmaz'a, sayın bakan Ertuğrul Günay'a kaç kereler anlattım. Çözülmüş değil hâlâ.
Cumhurbaşkanımız bir kere tiyatroya gitse kültür felcimizin giderilmesine yarar sağlar mı dersiniz?