Modern Suriye tarihi, Suriye halkı için tercihlerden çok zorunluluklarla geçmiştir. Birinci Dünya Savaş'nın akabinde, Bilad-ı Şam'ın Fransız mandasına bırakılması Suriye halkının bir tercihi olmadığı gibi, 1949'dan 1970'e kadarki süreçte yapılan birçok darbe de Suriye halkının tahammül etmek zorunda olduğu bir realiteydi. 1963 Baas Devrimi sonrasında Hafız Esed 1970'te Tashih Devrimi'ni yapıp ülkenin sosyal dokusuna mugayyir bir otokrasi kurduğunda da, göz doktoru Beşar Esed babasının saltanatını devam ettirdiğinde de halk sessiz bir seyirci rolündeydi.
Suriye'de Mart 2011'de başlayan devrim süreci ile birlikte Suriye halkı, yine zorunluluklar arasında kalsa da ilk defa geniş ölçekli bir şekilde en birincil tercihlerini dile getirmeye başladı: halkın meşruiyetinin şekillendirdiği bir siyasal sistem. 1982 Hama katliamıyla sonuçlanan mücadelede, Beşar Esed'in göreve gelmesinden sonra oluşan "yalancı bahar" havasında ve 2005 Şam Deklarasyonu'nda da kısmen dile getirilen bu tercih, 2011 Martı ile birlikte ülke çapına yayıldı ve önceki girişimlerin aksine sed vurulması güç bir dalga haline dönüştü.
Suriye devrimine ilişkin birçok analiz maalesef kronolojik dayanaktan uzak ve bir vakum içinde yapılmaktadır. Bu sebeple devrimin tabiatı ve gelişimi ve halkın tercihleri ve kendisine dayatılan zorunluluklar açıkça anlaşılmamakta ve bu durum zaten bir enformasyon savaşına dönüşen Suriye krizinde Esed otokrasisine mühimmat sağlamaktadır. Bu noktada devrim sürecinde Suriye halkının maruz bırakıldığı zorunlulukları ortaya koymakta fayda vardır.

Esed'in meşruiyeti zaten yoktu!
Baştan başlamak gerekirse Esed ve şürekasının ülke yönetimini ele geçirmesi, Suriye halkının tercihi eliyle meydana gelmiş bir hadise değildir. Bu durum, Esed rejimine karşı girişilen devrim hareketinin meşruiyetinin sorgulanmasını da absürt kılmaktadır. Çünkü Esed rejiminin kendisi halk meşruiyetine dayanmayan ve zorunlulukların hayatta tuttuğu bir siyasi yapıdır. Bu sebepten halkın daha önce Esed rejimine vermediği meşruiyeti kendi uhdesi altına almak istemesi çok doğaldır.
15 Mart'ta Deralı çocukların duvara yazılar yazması ne kadar tercih ürünüyse, işkence gören çocukların ailelerinin çocuklarının serbest bırakılması için karakolun önünde toplanması da o kadar zorunluluk gereğidir. Karakolun önündeki kalabalığa ateş açan güvenlik güçlerine karşı olayların akabinde gelişen protestolar da benzer şekilde bir tercihten çok zorunluluk ürünüdür.
Protestoların yayılması ile artan rejim şiddetinin, barışçıl protestocuları barışçıl devrimcilere dönüştürmesi de Suriye halkının maruz bırakıldığı bir zorunluluktur. Reform isteyen halkın rejimin yıkılmasını isteyen halka dönüşümü, rejimin şiddeti ile senkronize gelişmiş ve reform isteğine katl ile cevap veren rejimin varoluşunu tehlikeye sokabilecek reformları hayata geçirmeyeceği anlaşılmıştır. Bu noktada onurlu bir şekilde yaşamak isteyen Suriye halkı için rejimin yıkılması bir zorunluluk haline dönüşmüştür. Diğer bir ifadeyle, Esed rejimi, kullandığı şiddetle, protestocuları devrimcilere dönüştürmüştür.
İlerleyen dönemlerde barışçıl devrimcilerden silahlı devrimcilerin çıkması da Suriye halkına dayatılan bir zorunluluktur. Hums'ta, İdlib'te, Hama'da başlayan, ülke geneline yayılan ve bu satırların yazıldığı anda özellikle Halep'te devam eden katliamlar, savunmasız sivillerin korunması için silahlı grupların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Yine bir diğer ifadeyle Esed rejimi zorla barışçıl devrimcilerin bir kısmını silahlı gruplara dönüştürmüştür.

İran düşmanlığı sebep mi, sonuç mu?
Bu süreçte devrimcilerin bölge ülkelerine ilişkin görüşlerini de tercihleri değil zorunluluklar şekillendirmiştir. Örneğin Türkiye ve Katar gibi ülkelerin muhalefete sahip çıkması, devrimcileri bu ülkelere meyilli kılmıştır. Diğer taraftan İran'ın Suriye'ye önce protestoların bastırmak için yardım etmesi ardından bilfiil Suriye'de devrimci avına katılması, Suriyeli devrimcilerin İran'ı Esed ile birlikte hareket eden düşman pozisyonunda görmesine sebep olmuştur. Yani Suriye muhalefetindeki İran antipatisinin sebebi siyasi görüş veya mezhep farklılıkları değil, İran'ın Suriye rejimine verdiği açık ve kanlı destektir.
Son günlerde çok tartışılan Suriye'deki yabancı savaşçılar da Suriye muhalefetinin davetiyle Suriye topraklarına gelmemiştir. Suriye rejiminin İran ve bölgesel uzantıları ile Suriye muhalefetine karşı topyekün saldırması, daha önce Irak ve Afganistan'dan alışık olduğumuz "Selefi" savaşçıları, sayıları her ne kadar çok az olsa da, Suriye'de görünür kılmıştır.
Zorunlulukların içinde yaşayan Suriye devrimcilerinin az da olsa tercih lüksü olduğunu da söylemek gerekir. Örneğin kendilerine dayatılan silahlı mücadelenin etik sınırlarını çizmek tercih edebilcekleri bir şeydir. Uluslararası desteğe duydukları büyük ihtiyaca rağmen "yerli" kalmayı da tercih edebilirler. Esed sonrası Suriye'sini cadı avı ile değil adalet ile şekillendirmek de tercih sınırları içerisindedir.
Suriye devrimi zorunluluklarla başlamış ve zorunluluklarla devam etmektedir; yine de Suriye halkı tercih hakkını değişimden yana kullanmıştır. Tunuslu şair Ebulkasım ElŞabi'nin de dediği gibi "Halk bir gün yaşamak istediğinde, şüphesiz kader ona icabet edecektir".