Yaklaşık dört yıldır yaşadığım Büyükada'da üç yıldır elektrikli araçlarla (taksi ve minibüs) seyahat ediyoruz. Ortak kullandığımız ve arkasına çocuğumuzun oturduğu elektrikli bisikletimiz (Alba) var. Şehre indiğimiz her ay yeni bir elektrikli araç deneyimliyorum. Kışın en soğuk günlerinde Bolu Dağı, Kapadokya'da kullandım. Ankara'ya bir kaç defa gittim. Son iki ayda iki kez İzmir üstünden Bodrum'a yolculuk yaptım.
Yurt dışında ve yurt içinde son 10 yılda kısa ya da uzun süre Tesla, Volvo, Polestar, BMW, Mercedes Benz, Mini Cooper, Jaguar e-Pace, Renault Zoe, Porsche Taycan araçlarını deneyimledim. Yaklaşık iki aydır üç farklı elektrikli aracı şehirlerarası yollarda kullandım. Volvo XC40 Recharge, BMW iX3 ve Mini Cooper SE farklı şarj kapasiteleri, sürüş bilgilendirme ekranları var.
YENİ SÜRÜŞ KÜLTÜRÜ MÜMKÜN
Elektrikli araçlarda sensör sayısı katlanarak artıyor. Artık sürücünün her yaptığıyla ve araçla ilgili her saat binlerce veri toplanabiliyor. Elektrikli araçlar benzersiz bir dönüşümün temelini atmak için büyük fırsatlar barındırıyor. Elektrikli araçlar, pil teknolojisi, şarj istasyonları, elektrik şebekesi yönetimi ve elektrikli araç ekosistemi... Togg da bu yüzden otomobil değil, Mobiliti odaklı teknoloji şirketi olarak tanımlıyor. Benim için diğer önemli fırsat ise elektrikli araçlarla yeni bir sürüş kültürü yaratmanın mümkün olması. Bu kadar rahat emniyet şeridi ihlalinin yapıldığı, çakarlı araba enflasyonu yaşanan ülkede yeni sürüş kültürü yaratmak mümkün mü? Biraz göle maya çalmak gibi...
Elektrikli araçlar benzersiz bir dönüşümün temelini atmak için büyük fırsatlar barındırıyor. Bu yüzden mobiliti ekosistemine 'elektrikli otomobil' diye bakmıyoruz. Elektrikli araçlar, pil teknolojisi, şarj istasyonları, elektrik şebekesi yönetimi ve elektrikli araç ekosistemi.
FIRSATA ODAKLANALIM
Eğer işin fırsat tarafına odaklanırsanız, yeni bir sürüş kültürü yaratmanın heyecanını yaşarsınız. Sarı ışıkta gazlamak yerine yavaşlayarak tasarruf etme kültürü. Bugün araç kullananlar için değil, öncelikli olarak çocukları dahil ediyorum. Doğru sürüşün ödüllendirildiği kültür. Yeni nesil sürüş kültürüne katkı yapacak ödül sistemini blok zinciri teknolojisiyle inşa etmek mümkün. Oyunlaştırma sayesinde her yaştan insanı yeni kültürü oluşturmaya odaklamak mümkün.
Türkiye'de şarj şebekesi konusunda farklı kurumların yatırımları var. ZES, ESARJ, VoltRun, Gersan, sharz.net gibi firmaların şebeke yatırımları var. Ayrıca İSPARK, akaryakıt istasyonlarının şarj noktaları bulunuyor.
ESKİ ALIŞKANLIKLARA SON
Eğer tehdit tarafına odaklanırsanız, elektrikli araçlar taşıdığı piller nedeniyle daha ağır ve ani hızlanma yetenekleri dolayısıyla daha çok kazaya yol açabilirler. Bu yüzden elektrikli otomobillere yeni nesil sürüş kültürü penceresinden bakmak zorundayız. Şarj yerlerinin seçimi, standartları, çevre koşullarının yaratılması için deneyim tasarımı şart. Ben aklıma gelenleri şöyle sıraladım: Çocuklu aileler, tarih meraklıları, lezzet peşinde koşanlar, doğa tutkunları gibi...
ŞARJ EDİLİRKEN KARŞILAŞILAN 10 ÖNEMLİ SORUN
1 SÜRE UZUN
Şarj süresi hâlâ çok uzun. Hızlı şarjlarda bile bir saatten fazla beklemek zorundayız. Bu yüzden bekleme süresini azaltacak teknolojilerle istasyonlar ve araçlar güncellenebilmeli.
2 GİRİŞE UZAK
Şarj istasyonlarının konumu sıfır emisyonlu araçları kullananları cezalandırıyor. İstisnalar hariç özellikle şehirlerarası yollarda AVM ve dinlenme tesislerinde girişe en uzak noktada. Kışın karda, soğukta, yağmurda, yazın sıcakta tamamen korunmasız ve girişe en uzak yerlere şarj istasyonları kurulmamalı.
3 İŞGAL ALTINDA
Elektrikli araç şarj noktaları uyarılar olmasına rağmen, diğer araçlar tarafından işgal ediliyor. Yaptırım şart.
4 ŞARJ İSTASYONU TASARIMI
Şarj sırasında yağmur ve güneş koşullarında müşterinin kendini koruyacağı alan yok. Bu konuda net bir standart tasarım olmalı.
5 UYUMLULUK YOK
Şarj istasyonları konusunda çözümler artıyor. Ancak uyumluluk olmadığı için hep yeni bir uygulama indirmek zorunda kalıyoruz. Bazılarında uygulama desteği de yok. ZES, eŞARJ, VoltRun gibi istasyonları kullandım. eSarj mobil uygulaması en zayıf istasyon. Ödeme sistemleri konusunda uyum şart.
6 MÜŞTERİ YÖNETİMİ
Elektrikli araç sayısı arttıkça gelen araç sürücüleri arasında sıra tartışmaları artabilir. Bu konuda teknolojik bir çözüm şart. Ayrıca şarjı biten aracın istasyonu işgal etmesi de ödeme ve cezalarla engellenmeli.
7 ŞEBEKE UZAKTAN YÖNETİMİ
Tüm araç sürücüleri kart dışında uygulama üzerinden şarj durumunu kontrol edebilmeli. Ayrıca uzaktan istasyonun meşgul olma durumunu ve sırada kaç kişinin olduğunu görebilmeli.
8 SÜREKLİ BAKIM
Şarj istasyonlarının bakımı sürekli devam etmeli. Özellikle bayram yolculuğunda sorun yaşanmaması için istasyonların uzaktan güncelleme bakım çalışmaları yürütülebilmeli. Tüm bu detaylar için akıllı şebeke tasarımı şart.
9 ÖDÜL SİSTEMİ YOK
Elektrikli araçlar yeni bir sürüş kültürü oluşmasına katkı sağlayabilir. Bu yüzden ödül sistemi ile ani hızlanma yerine tasarruf kültürü odaklı oluşturulabilir. Zaten kötü kullanan daha çok elektrik şarj ücreti ödemesi yetmez. Kurallara uygun, karbon ayak izini azaltan sürüş ayrıca ödüllendirilmeli.
10 SÜRÜŞ KÜLTÜRÜ BİLGİSİ
Elektrikli araçların yavaşlaması, duruşu, ani hızlanması, elektrik tüketimi konusunda sürücülerin daha iyi bilgilendirilmesi şart. Ayrıca şarj süreleri, aracın şarj kapasitesi konusunda yönlendirici bilgilendirmeler yapılabilir.
OTONOM SÜRÜŞ GELECEK
Şu anda pil kapasitesinin sınırlı olması ve şarj süresinin uzunluğu yüzünden sürekli hesap yaparak hareket etmek zorunda kalan elektrikli otomobil kullanıcıları yaşadıkları bu dönemi 10 yıl sonra dialup internet kullanıcısı gibi anlatacaklar. İşin bir de OTONOM sürüş tarafı var! İşte otonom sürüşle birlikte elektrikli araçlar daha güvenli olurken, seyahat süresinde daha çok etkileşimde bulunacağız. Yani elektrikli araç içinde geçen zaman artışı yeni tasarımları yeni deneyimleri karşımıza çıkaracak. İşte rekabeti bu zamanı yönetme şekillendirecek.