"Dünyanın en büyük tüketici elektroniği fuarı CES 2022 çok renksizdi, katılımcılar eksikti" safsatalarını bir kenara bırakın. Önceki yıllara göre daha az sayıda, 50 bini bile bulmayan ziyaretçiye rağmen CES 2022 bize gelecekten haberler verdi. En heyecanlı, en popüler, en güzel, en renkli olan şeylerle geleceği CES 2022 penceresinden bakarak anlatmaya çalışalım. Ancak en önemlisi CES 2022'nin en popüler kavramı Metaverse oldu diyebilirim. En önemlisi fuarın beş yıl içerisinde internet ve hareket etme kavramanın devrimsel olarak değişeceğini göstermesiydi.
Metaverse kavramının ne olduğu konusunda fikri olmayan milyarlar var. Teknoloji dünyasının içindeki insanlar bile bu konunun niye bu kadar yükseldiğini anlamakta zorluk çekiyor. Bunu Facebook'un gazladığı yeni bir kavram olduğunu düşünenler az değil. Oysa Metaverse bilimkurgu yazarı Neal Stephenson'ın 1992 yılında yayımlanan Snow Crash romanında ortaya çıkan bir kavram. Bu kavram aslında kurgusal bir dünyayı işaret ediyor. İşte o kurgusal dünya için 5G hızında internet, zaman damgası vuracak blok zinciri, parayı oluşturan kripto para teknolojisi var. Peki, geleceğin otomobili de var mı? Evet onun ipuçları da var.
HAYAL TACİRİNE DİKKAT
Eğer kurgusal bir dünyadan söz ediyorsak, bunu en iyi hayal tacirlerinin yaptığını da unutmayalım. Sonuçta Türkiye'de kamusal alan diye bir durum olmadığı için daha doğrusu kamusal alanın sahip çıkanı pek olmadığı için dijital kamusal alan hayal etmenin bir anlamı yok. Her ülkede en geçerli rant yani değer neyse Metaverse'de önce o satılır. Arazi veya gayrimenkul, futbolcunun attığı gol, bir filmdeki öpüşme sahnesi, kısacası an'ın satılabildiği her popüler şey satılık hale geliyor. Türkiye'de kolay para kazanmanın karşılığı arazi olduğu için hemen araziler pazarlanmaya başladı. Herkes ne satın aldığını sordu birbirine. Oysa CES 2022'de bu işi gerçek vizyona dönüştürenler arasında Türkiye'den girişimler de vardı. İşte bu girişimler kişisel veri izlerimizden geleceğin görüş sistemi ve ekranlara kadar pek çok şeyi geliştiriyor. Yani popüler olanın peşinden koşarken avucunuzun içinden kaçan gerçekleri Türkiye'den çıkan girişimlerle anlamaya çalışalım.
GELECEĞİ FISILDAYAN OTOMOBİL
Fuarda bizi heyecanlandıran şeylerin başında Togg'un CES 2022 sahnesine çıkışı oldu. Size otomobilin özelliklerinden söz etmeyeceğim. Çünkü asıl dikkat çekilmeye çalışılan şey otomobilin hızı, menzili, sahip olduğu akıllı sürüş sistemi değildi. Yoksa CES'in en popüler otomobili E Ink Teknolojisiyle Rengi Değişen BMW iX modelini size anlatabilirdim. Togg'un küçük belki de duygusal gözle baktığımız standında gelecekte değişecek değer ve alışkanlıklara uyum sağlayan bir ekosistemden söz ediliyordu. Anlıyorum "ekosistem" filan sözü edilince tüyleriniz diken diken oldu. Şöyle anlatmayı deneyelim. Otomobili satın almadan önce sizin alışkanlıklarınızı bilen ihtiyacınız olduğu zaman ortaya çıkan, park problemini, servisi sorun etmeyen bir çözüm var desem. Sonuçta evden çıkıp ofise ya da alışveriş merkezine kadar ve dönüşte sizin, ailenizin deneyimini düşünerek tasarlanan bir yaşam tarzını göz önüne getirin. Üstelik yeni nesil elektrikli otomobillerin dev bir sensör yumağı olduğunu unutmayın. Sonucunda başarılı bir otomobil çıkar mı, bilmiyorum. Ancak yeni bir ekosistem yaratmak için her koşul var. Umarım Türkiye bu fırsatı kaçırmaz. Siyasi bir taraf olmadan, önyargı olmadan bakmaya gayret edin. Çünkü akıldan yoksun eleştiri kadar övgü de Togg'a zarar veriyor.
YERLİ GİRİŞİMLERLE BERABER
Togg'un "Mobiliti odaklı teknoloji şirketi" derken bize ve tüm dünyaya fısıldamaya çalıştığı şeyin kendisi, dönüşen hayatımıza yeni bir rehber olma isteği. İşte bunu da Türkiye'den dünyaya açılacak girişimlerle, dünyadaki dev iş ortaklarıyla yapmayı hedefliyor. Togg, bunu tek başına yapamayacağını bildiği için dev bir ekosistemi hayal ederek CES 2022 sahnesine çıktı. Bu yüzden dikkatleri üstüne toplayan araç değil, ekosistemi işaret etti. Akıllı dijital kontratlar üretmeyi sağlacak Blok Zinciri teknolojisine sahip AVA Labs; sigorta, sağlık, güvenlik, şarj, pil, alışveriş gibi her işlemi otomobilde gerçekleşmesini sağlayacak. O aracın ekranı CY Vision girişiminin geliştirdiği görüntüleme sistemleri olacak. Yazılımla yetenekleri inanılmaz ölçüde artan otonom otomobilin kameraları da belki Büyütech girişimi olacak. Kişisel veri dünyasının her geçen gün önemli hale geldiği yerde yapay zekâ-görsel veri işleme alanında faaliyet gösteren Syntonym girişimi aracın kişisel veri ve sürücü tanıma çözümünü üretebilir. Türk Telekom'un yatırım yaptığı dört yapay zeka girişiminden biri olan Syntonym belki de gelecekte hayatın pek çok alanında bu korumayı ve doğrulama hizmetini verebilir. Yani yaratılan sadece otomobil değil, daha fazlası olması için kutuplaşmaya değil, ortak heyecana ihtiyacımız var.
YENİ DİJİTAL EKRAN DENEYİMİ CY VISION
Sadece Togg değil, tüm otomobil firmaları gelecekte ekranların nasıl şekilleneceğini bulmaya çalışıyor. Şimdi Metaverse denilen yerde sanal bir göze ve ekranlara ihtiyaç yok mu? Elbette var. Silikon Vadisi'nde bulunan CY Vision zorlu araç ortamlarının güçlüklerine yönelik artırılmış gerçeklik (AR) deneyimleri sunan holografik 3 boyutlu görüntü teknolojileri geliştiriyor. CY Vision tarafından geliştirilen 3D AR-HUD her türlü hava koşulunda ve mesafede sürücüye en geniş görüş açısını veren ve gerçek anlamda derinlik ve üç boyutlu görüntü ile artırılmış gerçeklik deneyimi sunan piyasadaki tek ön cama yansıtma teknolojisi olarak nitelendiriliyor.
CY Vision tarafından geliştirilen teknoloji, otomotiv sektöründeki yeni nesil, elektrikli ve otonom araçların sürücü ve yolcuları için güvenli ve Metaverse gibi daha kapsayıcı deneyimler yaratan bir dizi artırılmış gerçeklik uygulaması geliştirmelerine olanak veriyor.
Görsel derinliğin bütün unsurlarını algılayan gerçek 3D yetkinliği. İki gözün nesneye bakış açısındaki perspektif farkını hesaba katan 3D görüntüleme yetkinliğiyle parlak gün ışığından az ışıklı ve fırtınalı koşullara kadar bir dizi farklı ortamda özgün 3D holografik görüntü sağlıyor. Göze yakın olanlardan çok uzakta olanlara kadar birden çok görsel nesneyi yerleştirebilen artırılmış gerçeklik teknolojisidir. Göze yakın veya çok uzak olan, sanal nesneleri aynı anda gösterebiliyor
Bilgisayar tarafından yaratılan, gerçek zamanlı ve insan görüşünü taklit edebilen hologram. Bakışları ve göz hareketlerini takip etmek konusundaki optik gelişmeler sayesinde sürücünün koltuğuna, başına ve görsel algılama ihtiyaçlarına dinamik bir şekilde uyum sağlıyor; Artırılmış yansıtmada en büyük görüş alanını sunuyor. Görüş alanı endüstri standartlarından yüzde 100 daha büyük. Her türlü ışıkta yüksek performans sağlıyor. Düzensiz yağmurlu ortamlardan parlak gün ışığına veya karlı havalara kadar farklı ortamlarda göz için 10 bin nits üzeri parlaklık sunuyor.
HER ANI YAŞAMAK İÇİN DİJİTAL KONTRAT
Otomobilde hayatın güvenliği, ödemeleri, eğlencesi, sürüş kültürü hepsi akıllı kontratlardan oluşan bir geleceği işaret ediyor. Otomobilde kullanılan her parçanın, otomobilde yaptığınız her hareketin, şarj ettiğiniz pilin, şarj istasyonunun, sürücünün bilgisinin ve aracın sigortasının hepsinin dijital bir kontrata ihtiyacı var. CES 2022'de duyurulan Togg ve Avalanche blok zincirini geliştiren Ava Labs, akıllı kontratlar ile güvenli ve hızlı mobilite hizmetleri geliştirmek üzere stratejik bir ortaklığa imza attı. Değişen kullanıcı beklentilerine paralel olarak mobil telefonlarda son 15 yılda yaşanan değişim otomotivde yaşanıyor. Togg, IoT ve M2M iletişim teknolojileri ile blok zinciri altyapısını birleştirerek mobilite dünyasında bu değişime liderlik etmeyi hedefliyor. Togg CEO'su Gürcan Karakaş'ın bu platformu Togg sahibi olmayanların da kullanabilir olması da geleceğe ilişkin güven ve açık platformun habercisi.