Milenyum yani 2000'li yılların henüz başında 'Second Life' oyunu, Linden Lab CEO'su Philip Rosedale (diğer adıyla Philip Linden) tarafından bir fikir olarak geliştirildi. Rosedale, çocukluğundan beri sanal dünyaların hayalini kurarken, 1994 yılında ilk olarak bilgisayarları internet üzerinden birbirine bağlayarak sanal bir dünya yaratmayı düşündü. "Lindens" olarak bilinen Linden Lab çalışanları, donanımlarıyla birlikte gitmek için sanal bir dünyaya ihtiyaç duydular ve 2001'de inşa etmeye başladılar. Bu erken dönemde, LindenWorld halka açık değildi ve daha çok silah odaklıydı. Konsolosluk bile açılan Second Life oyunundan sonra Metaverse'ün gerçekle ilişkisi nasıl olur?
Teknoloji sayfasında bu soruya yanıt ararkan Meta Orta Doğu, Afrika ve Türkiye Bölge Başkan Yardımcısı Derya Matraş'a, Metaverse vizyonunu anlatmasını istedim. Kararı siz verin. Sizin dijital ikiziniz Metaverse deneyimine hazır mı?
AVATARLAR DÖNEMİ GELİYOR
İşte Derya Matraş'ın Metaverse nedir sorusuna yantı: "Metaverse'ü sosyal teknolojilerin uzun yolculuğundaki bir sonraki evrim olarak düşünebiliriz. Sadece bakmakla kalmayıp deneyimin içinde olduğunuz somutlaştırılmış bir internet. Buna Metaverse diyoruz. Bu dünya, şirketimiz için de yeni bir sayfa açıyor. Teknolojinin yaşamlarımızdaki asıl önemi, bize kendimizi ifade etme ve dünyayı daha da zengin bir şekilde deneyimleme gücünü nasıl verdiğiyle ilgili. Metaverse'de bilgisayar veya telefon dendiğinde akla gelmeyen yeni kategorilerin yanı sıra arkadaşlarınızla bir araya gelmek, oyun oynamak, alışveriş yapmak gibi hayal edebileceğiniz hemen hemen her şeyi yapabileceksiniz. Bu yenilikler ekranlarda daha fazla zaman harcamakla ilgili değil, halihazırda ekran karşısında geçirdiğimiz zamanı daha iyi hale getirmekle ilgili. Metaverse, bazen üç boyutlu dünyayı kapsayarak bazen de fiziksel dünyada var olarak günümüzün çevrimiçi sosyal deneyimlerinin bir karışımı olacak."
Peki hayatımızda ne değişecek? Derya Matraş anlatıyor: "Metaverse hayata geçtiğinde, avatarlar bugünün profil resimleri kadar yaygın olacak. Canlı 3D avatarlar, etkileşimlerinizi bugün çevrimiçi olarak mümkün olan her şeyden çok daha zengin hale getirecek. Yazmak veya dokunmak yerine, bir şeyi ellerinizi hareket ettirerek, birkaç kelime söyleyerek ve hatta bazen düşünerek gerçekleştirebileceksiniz. Metaverse, etkileşime geçebileceğimiz dünyaya yeni katmanlar ekleyerek daha zengin deneyimler sunacak. İçerik üreticileri ve sanatçılar, izleyicileriyle yeni yollarla bağlantı kurabilecek ve onları bu paylaşılan deneyimlere dahil edebilecek."
MİLYARLARCA DOLARLIK TİCARET
Son bir aydır Türk şirketleri dahil büyük küçük tüm işletmelerden bültenler geliyor. Kurumlar bu fırsatı kaçırmak istemiyor. Bu ekonomik ölçeği Derya Matraş şöyle anlatıyor: "Türkiye'de ve özellikle Silikon Vadisi'nde pek çok şirket, bu vizyona yönelik hedef açıklamaya başladı."
Peki Meta şirketinin Metaverse hedefleri ne olacak? Bu soruya da Matraş'ın cevabı şöyle: "Yeni vizyonumuz doğrultusunda, odak noktamız Metaverse'ü hayata geçirmek ve insanların bağlantı kurmasına, topluluklar bulmasına ve işlerini büyütmesine yardımcı olmak olacak. Metaverse ile mümkün olduğunca fazla insana hizmet vermek istiyoruz. Hep birlikte çalışırsak önümüzdeki 10 yıl içinde Metaverse'ün bir milyar insana ulaşmasını, 100 milyarlarca dolarlık dijital ticareti barındırmasını ve milyonlarca üretici ve geliştirici için iş desteği olmasını umuyoruz. Metaverse'ü hayata geçirirken de ekosistemler oluşturmaya yardımcı olarak milyonlarca insanın gelecekte bir payı olmasını, çalışmalarının karşılığını almalarını ve sadece tüketici olarak değil, üretici ve geliştirici olarak da gelişimden yararlanmalarını sağlamamız gerekiyor. Önümüzdeki dönemde, bu vizyon doğrultusunda Meta olarak çalışmalarımızı sürdürmeye devam edeceğiz."
KONSERLERİ 'CANLI' İZLEME FIRSATI
Elektronik müziğin babası diye bilinen Jean Michel Jarr'ın bile Metaverse ve kendi avatarlarından söz ettiği bir dünyayı hayal etmemizi söylüyor. İşte bu eğlence dünyasını Derya Matraş şöyle anlatıyor: "Eğlence sektörü de bu değişimden etkilenen alanlar arasında olacak. En sevdiğimiz sanatçıların metaverse'te verecekleri konserleri sadece kulaklık ve başlığımızı takarak en ön sıradan izleyebileceğiz. Metaverse'ün sunacağı bu deneyim, fiziksel olarak da oradaymışız gibi hissettirecek."
EĞİTİMDE ÇIĞIR AÇILACAK
Metaverse'ün en etkin kullanım alanlarından birinin eğitim olacağına kuşku yok. Sonuçta en iyisini yapana kadar deneme şansı sunan platformu Derya Matraş şöyle anlatıyor: "Eğitim alanında da benzersiz fırsatların hayatımızda olacağı bir dünyadan bahsediyoruz. Örneğin bir tıp öğrencisi Metaverse'teki bir ameliyatta yeni teknikleri ilk elden öğrenip, bu teknikleri doğru bir şekilde uygulayana kadar pratik yapabilecek. Öğrenciler, dünyanın herhangi bir üniversitesindeki en ünlü profesörlerin derslerine ışınlanarak Metaverse'teki eğitimlere ulaşabilecekler. En önemlisi de bunların hepsi seyahat masrafı olmadan, evinizi taşımak ya da ailenizden ayrılmak zorunda kalmadan mümkün olacak."
METAVERSE EVRENİNE BİLBOARDLAR ASILACAK
Sanal dünya ve gerçek dünyanın bir araya getirildiği Metaverse evreni, giyimden zücaciyeye, dekorasyondan eğitime kadar birçok sektörü hareketlendirmeye başladı. Metaverse evreni ile birlikte değişen dinamiklerin, dijital pazarlamaya yatırımı üçe katlayacağını belirten Dijital Pazarlama Okulu Kurucusu Yasin Kaplan, "Araştırmalara göre 2023'te artırılmış gerçeklik pazarı 18 milyar doları aşacak ve dünya nüfusunun yüzde 25'i artırılmış gerçeklik kullanıcısı olacak. Bu yüzden şirketler dijital dünyanın getirdiği mecburiyetlere hızlıca adapte olmalı. Metaverse evreni dijital pazarlamada da seçenekleri artıracak ve gerçek dünyanın billboardları dijital mecralarda asılacak. Büyümenin anahtarı olan dijital pazarlamaya yatırımlar önem kazanacak ve dijitale yatırım yapmayan şirketler zamanla kaybolacak" dedi.
İŞ FIRSATLARI MESAFE YÜZÜNDEN KAÇMAYACAK
Metaverse'ün geleceği ve iş dünyasını nasıl şekillendireceğini Derya Matraş şöyle anlattı: "Metaverse hayata geçtiğinde birçok alanda daha önceden mümkün olmayan şeyleri tecrübe edebileceğiz. Örneğin Metaverse'ün iş dünyasına yansıması ofise gidip gelmeden ofiste olabileceğimiz ve normal düzenimizde çalışabileceğimiz bir dünya olarak karşımıza çıkacak. Bu dünyada dikkat dağıtacak şeyleri azaltıp, yapmamız gereken şeylere daha fazla odaklanabileceğimiz bir alana sahip olacağız. İnsanlar iş sebebiyle ailelerinden uzaklara seyahat etmek ya da uzaklık sebebiyle kendilerine uygun olabilecek iş tekliflerini reddetmek zorunda kalmayacakları fırsatlar elde edecek."
HIZLI İNTERNET EN ÖNEMLİ MESELE
Metaverse evreni inşa edilirken en kritik konulardan biri de hızlı internet bağlantısı olacak. Bizi dijital ikizimize bağlayan köprüyü hızlı internet bağlantısı sağlayacak. Türk Telekom da 25G PON teknolojisiyle 10 kat hızlı internet bağlantısını yapabileceğini gösterdi. Artırılmış gerçeklik (AR) ve sanal gerçeklik (VR) teknolojisiyle oyun, eğlence ve iş uygulamaları kesintisiz yapılabilecek. Türk Telekom, daha yüksek hız ve kapasite sağlayan yeni nesil fiber teknoloji 25G PON'u Türkiye'de deneyen ilk operatör oldu. Nokia ile yapılan testte; saniyede tek yönlü 20 Gbps, çift yönlü ise 29.1 Gbps ve üzerine ulaşan 'veri taşıma hızları', değişen kullanıcı ihtiyaçlarını esnek şekilde karşılayabilecek.
25G PON teknolojisi, tek bir fiber kılından yüksek hızlarda veri indirme ve yükleme imkanı sağlıyor. Bu teknoloji ile yüksek çözünürlüklü 3D 360 derece videolar, çevrim içi oyunlar, sanal gerçeklik, 16K kalitesiyle TV izleme, artırılmış gerçeklik ve akıllı uygulamalar için gerekli yüksek bant genişliği daha verimli şekilde sağlanarak son kullanıcıların gereksinimleri karşılanacak.