Geçen hafta Facebook'a bağlı tüm uygulama ve hizmetlerin saatlerce çöktüğü felaket senaryosunu yaşadık. Şimdi belki daha kötü sonuçlar doğuracak Google servisleri çökünce nasıl bir felaket yaşayacağınızı gözden geçirelim. Ellerindeki akıllı telefonlarla Google servislerinin sadece görünmeyen yüzüyle kör, sesi kısık, sağır ve güvenlik hizmeti çalışmayacak uygulama geliştiren şirketleri düşünün. Bu uygulamaları kullanamayınca yolunu kaybeden, aradığını bulamayan, bankacılık uygulamaları bile çalışmayan kullanıcıları düşünün. Yeni bir felakete daha hazır mısınız?
FACEBOOK'TAN DERS ALINDI MI?
Facebook, Whatsapp, Instagram kullanıcıları saatlerce hizmete ulaşamayınca internette felaket senaryosuna tanık olduk. Örneğin Google servislerine ulaşmadığımız senaryo mümkün mü? Kimse hayır diyemez. En önemlisi Google yöneticileri de hemen tüm ekiplere benzer bir senaryoda ne olacağını tekrar gözden geçirmek zorunda kalmıştır. Bu durumu sanırım en iyi Google servislerinin yasaklı olduğu an alternatif bulmak zorunda kalan Huawei yaşamıştır diye düşündüm. Sonuçta Trump'ın aldığı kararlar sonucu pek çok yaptırım olan Huawei bu felaket senaryosunu 2019 yılında pandeminin henüz başında yaşadı. Bu durum aslında felaket durumunda başımıza gelecekleri de gösterdi.
BİREYİN GOOGLE FELAKETİ
Sıradan bir internet kullanıcısı olarak Google servisleri olmayınca ne yapacağınızı düşündünüz mü? Google servisleri alamayan Huawei telefonların durumuna her telefon sahibinin düştüğünü düşünün. Üstelik akıllı telefonunuz Android ya da Apple iPhone olsa bile ulaşamayacağınız onlarca servis ve uygulama olabilir. "YouTube fenomeni değilim ki bir süre video izlemesem ne olur?" diyebilirsiniz. Aramalarımda bir süre Yandex'i kullanırım diyebilirsiniz. Huawei'nin Harmony OS işletim sistemini de kullanırım da diyebilirsiniz. Ancak kaçamayacağınız durumlar da var. Ben yıllardır kullandığım Google Gmail, Fotoğraflar, Google Docs gibi uygulamalara ulaşamayacağımı düşünmek bile yeterince korkmama ve yedekler almama sebep oldu.
ŞİRKETLER İÇİN FELAKET
Bazı Google servislerinin çalışmadığını kullanıcının ruhu duymaz. Ancak etkisi yine de derin olur. Bu servislerin bir bölümü bildirimlerde olduğu gibi ücretsiz. Yani bedava diye düşündüğümüz servisler. Google Analitik serivis günlük deneyimini değiştirmez. Uygulama üzerinden gelir elde eden oyun, medya şirketleri de önemli miktarda gelir kaybına uğrayabilir. Bu senaryolar ilk anda aklıma gelenler. Düşündükçe her kurum ve kullanıcı yeni felaket senaryosuyla karşılaşabilir. Sonuçta internet şirketlerine bu kadar bağımlı olmak sizi korkutmuyor mu?
GOOGLE 14 ARALIK FELAKETİNİ YAŞADI
2020'de Google'da her gün 6.9 milyar arama yapıldı. Bu dünya çapında yılda 2.5 trilyon gibi şaşırtıcı bir arama sayısına denk geliyor. Bazı uzmanlar, Google'ın da 10 trilyon engelini kolayca aşabileceğini söylüyor. Aylık bir milyardan fazla aktif kullanıcısı olan Google.com'un, gezegendeki en çok ziyaret edilen web sitesi olduğu dikkat çekiyor. Google, her saniye 40 binden fazla arama sorgusu işliyor. Google Haritalar beş milyardan fazla indirilmiş bir uygulama.
Dünyanın dört bir yanındaki Google uygulamalarının kullanıcıları, internet devinin uygulama ve hizmetlerinin büyük çoğunluğunu kullanılamaz hale getiren büyük bir kesinti nedeniyle bugün (14 Aralık) çevrimiçi belirsizlik içinde kaldı. Google Haritalar kayboldu, Gmail gönderene iade edildi ve Google One gOne oldu. (Nerede olduğunuza bağlı olarak bazı hizmetler yine de etkilenebilir.)
Google'a duyulan güvenin büyük bir açığa sebep olabileceğini, siber güvenlik konusunda uzman İnfrasis Siber Mühendislik Genel Müdürü Can Sobutay'a sordum: "Birçok şirket, çalışması için Google paketine güveniyor ve bu nedenle, kesinti başladığında üretkenlik büyük olasılıkla bir düşüş yaşadı. Google'ın büyük kesintisi, internetin Big Tech'in birleştirici altyapı gücüne ne kadar bağımlı hale geldiğinin açık bir hatırlatıcısıdır. Bu kesinti, üretkenlik uygulamalarından çevrimiçi videoya ve ev IoT cihazlarına kadar her şeyi etkiledi."
GOOGLE TÜKETİCİDEN YANA DEĞİL
"Adalet Bakanlığı, Google'ın, ABD'deki tüm genel arama motoru sorgularının yüzde 90'ını ve mobil cihazlarda yapılan sorguların yüzde 95'ini oluşturan diğer tüm arama motorları üzerinde üstün bir liderliğe sahip olduğunu belirtti. Google, DOJ'un davasını 'son derece kusurlu' olarak nitelendirdi ve 'Google Arama'yı insanlara kolayca erişilebilir hale getirme çabalarımızı eleştirmek için şüpheli antitröst argümanlarına dayandığını' söyledi. ABD Adalet Bakanlığı'nın Google'a karşı açtığı antitröst davası, doğrudan şirketin arama ve reklamcılıktaki pazar hakimiyetine odaklanıyor ve ürünler çok fazla veri ve arka uç altyapısı paylaştığında tüketici zararlarını gidermek için çok az şey yapıyor."
ANTİTRÖST KANUNLARI OLMAYAN BİR SİBER DÜNYA'DAYIZ...
Facebook konusundaki felaket senaryosunu analiz eden siber güvenlik konusunda uzman Can Sobutay, antitröst kanunları olmayan bir siber dünyanın yaşayacağı durumu şöyle özetledi: "Dünyamızda 7.9 milyar insan olduğu tahmin ediliyor. Facebook, Instagram ve Whatsapp uygulamalarını sanal bir dünya olarak kabul edersek bu üç platform toplamda 7.4 milyar insan var. Bu nüfusun yüzde 77'sine denk geliyor. Finansal kayıp verileri kadar iletişim özgürlüğümüzün üstündeki bir potansiyel tehdidi de tartışmak lazım."
***
YAKINDAN ÇEKMEKTEN KORKMA
Türkiye'de Gebze'de montajı yapılan 189 gram ağırlığında Vivo Y53s var elimizde. Telefonun özelliklerine dalıp gitmeden fiyat performans odaklı bir cihaz kullanmaya odaklandığımızı söyleyelim. Giriş seviyesinde cihazların sayısı artınca seçmek kolay olmuyor. Belki de cihazın en önemli farkı giriş seviyesi fiyata rağmen makro çekim yapan kamerası.
Telefondaki sensörler arasında ivmeölçer, ortam ışığı sensörü ve yakınlık sensörü bulunuyor. Y53s, ikili bir arka kamera sistemine sahip. Burada ana kamera görevini 64 megapiksel çözünürlüklü sensör üstleniyor. Makro kamera işlevini gören ikinci sensör ise 4 santimetre mesafede odaklama yapma imkanını veriyor. Akıllı telefonun önünde ise 8 megapiksel kamera bulunuyor. Türk Telekom online mağazada ekonomik ürün segmentinde Vivo Y53s olmasa da Vivo'nun V21, Y11s ve Y20 modelleri de satılıyor.
PARMAK İZİ TARAYICISI GÜÇ BUTONUNDA
Pil kısmına baktığımızda 18W şarjlı 5 bin mAh pil kapasitesi karşımıza çıkıyor. Android 11 tabanlı OriginOS 1.0'ı çalıştıran Y53s 5G uyumlu telefonunun ekranının yanına monte edilmiş parmak izi sensörü ve güç düğmesine gömülü durumda. 3.5 mm kulaklık girişi ve şarj için USB Type-C bağlantı girişi bulunuyor.
Ancak akıllı telefon, özellikleri itibarıyla geçtiğimiz yıl tanıtılan Y52s modelinin de direkt takipçisi konumunda. Y53s, 6.53 inç büyüklüğünde Full HD+ çözünürlüklü IPS LCD ekrana sahip. Bu ekranın yenileme hızı 90 Hz.
Akıllı telefonun kalbinde ise Qualcomm'un Snapdragon 480 işlemcisi bulunuyor. Bu işlemciye 8 GB RAM eşlik ediyor.
Telefonun dahili depolama alanı seçenekleri ise 256 GB'ye kadar yükselebiliyor. Bizim elimizde 128 GB seçeneği var. 163.95 x 75.3 x 8.5 mm. boyutlarındaki telefon, tartıda 189 gram çekiyor. Y53s'in parmak izi tarayıcısı, telefonun kenarındaki güç butonuna yerleştirilmiş.